ماجرای مانکنی که با آخرین عکسش، هشداری جهانی داد

ماجرای مانکنی که با آخرین عکسش، هشداری جهانی داد

عکسش را که دیدم، ناراحت شدم؛ ولی اصلا فکرش را هم نمی‏کردم که بخواهد این‏قدر اذیتم کند، مدام از صبح تا شب جلوی چشمانم رژه می‏رود. انگار یک جایی در گوشه و کنار مغزم جاگیر شده است و همانجا بست نشسته و خیال تکان خوردن هم ندارد.
راه می‏روم، می‏بینمش. غذا می‌خورم، می‌بینمش. کتاب می‌خوانم، انگار وسط صفحه کتاب نشسته و همین‏طور برّ و برّ نگاهم می‏کند؛ حتی گفتم، چشم‌هایم را ببندم تا شاید توی آن تاریکی برود و دیگر پیدایش نشود؛ ولی فایده ندارد که ندارد. گفتم بیایم اینجا و بنویسم، شاید دست از سرم بردارد.

ایزابل کارو را می‌گویم؛ مانکن معروف فرانسوی؛ دختری جذاب که همه تلاشش این بود که معروف‌ترین مانکن فرانسه باشد و شد؛ اما حالا در عکس زیر همان ایزابل است که هنوز در اوج جوانی است و با این حال بر روی لبه مرگ ایستاده است. این همان ایزابل کارو است که با صورت و اندام استخوانی و پوست چروکیده و چشمانی از حدقه در آمده به دوربین نگاه می‏کند:

در حقیقت، ماجرای تلخ زندگی ایزابل کارو به یکی از جنجالی‏ترین مسائلی تبدیل شد که پرده از پشت صحنه دنیای مد و زیبایی برمی‏داشت. به همین دلیل، گردانندگان این صنعتِ سود‏آور، تلاش گسترده‏ای را برای مخفی‏ماندنِ ماجرای وی و موردهای مشابهی نظیر وی به عمل آوردند. ایزابل که برای رسیدن به سایز ۳۴ و تبدیل شدن به یک مانکن حرفه‏ای، رژیم‏های لاغری سختی را از سر گذرانده بود، در نهایت با ابتلا به بیماری بی‏اشتهایی عصبی به کام مرگ کشیده شد. ایزابل قبل از مرگ اجازه داد تا کمپین ضد لاغری از سرنوشت تأسف‌برانگیز و رقت‌بار او پوستری تهیه کند تا بتواند جان بقیه دختران را نجات دهد؛ اما کشور فرانسه نصب پوسترهای ایزابل کارو را در این کشور ممنوع کرد.
کمپین ضد لاغری با تهیه عکس و پوستر و مصاحبه از ایزابل کارو، دنیا را تکان داد؛ اما ظاهرا در اطراف ما کسی پیدا نشد تا به‏ این آژیرهای خطر توجه کند و از سرنوشت ایزابل و مانکن‌هایی مثل او برای دختران ما سخن بگوید. ایزابل می‏گوید: این مصاحبه و پوستر، فریادی است برای مبارزه با آنچه گردانندگان صنعت مد بر سر مانکن‌ها می‌آورند. رسیدن به سایز ۳۴ یکی از اهداف مهم یک مانکن برای باقی ماندن در صنعت مد و زیبایی است؛ دستورالعملی که خوردن و نوشیدن را به کابوسی برای یک مانکن تبدیل می‏کند. این فشار روانی به بروز بیماری بی‌اشتهایی عصبی (انورکسیا) در بسیاری از مانکن‌ها منجر می‏شود و تاکنون چند تن از آنان را به کام مرگ فرستاده است.
در واقع به از دست دادن اشتها، آنورکسی می‌گویند. آنورکسی عصبی، نوعی بی‌اشتهایی است که بر اثر عوامل عاطفی ایجاد می‏شود. این عارضه بیشتر در بین زن‌ها پیش می‌آید و بیماران معمولا از بی‌میلی، بدآمدن از غذا، ترس از خفگی هنگام خوردن غذا و بیم از استفراغ کردن پس از هضم آن، شکایت می‏کنند. در بسیاری از موارد، تنفر از غذا به حدی است که سبب بروز حالت استفراغ می‏شود. در افرادی که‏ این حالت شدت می‏یابد، عوارض ناگواری مانند لاغری شدید، اختلال در دستگاه گردش خون، قطع عادت ماهانه و کاهش حرارت بدن پیش می‌آید که گاه به مرگ بیمار منجر می‏شود. گاهی نیز این عارضه بدون علت و درمان خاصی برطرف می‌شود. بعضی از بیماران مبتلا به بی‌اشتهایی عصبی، از خود، اختلالات شخصیت نشان می‏دهند که مشابه اختلالات شخصیت در بیماران اسکیزوفرنیک است. آنها معمولا در خود فرو می‌روند، با واقعیت‌ها بی‌ارتباط می‏شوند و برای درمان خود همکاری نمی‏کنند.
افراد مبتلا به بی‏اشتهایی عصبی درباره شکل ظاهری خود، بسیار حساس‏ هستند و حتی هنگامی که به طرز خطرناکی لاغر شده‏اند، خود را چاق تصور می‏کنند. فرد بیمار بسیار کم غذا می‏خورد و از توقف رژیم لاغری پس از وزن کم‏کردن خودداری می‏کند. در این بیماری، دریافت ذهنی و تصور فرد از بدن خود، دچار اشکال می‏شود؛ به‏گونه‏ای که با وجود لاغری زیاد، هنوز فکر می‏کند که چاق است.
در میان جوانان نسل، امروز داشتن اندام باریک و لاغر از لحاظ زیبایی، یک ارزش به شمار می‏آید و در نتیجه تبلیغاتی که برای لاغری می‏شود و با وجود امتیازهایی که برای لاغر شدن بیان می‏شود، بسیاری از نوجوانان حتی آنهایی که وزن عادی دارند با هراس از چاقی، به رژیم‏های لاغری و کاهش وزن روی می‏آورند. در حقیقت بی‏اشتهایی عصبی، اختلالی است که در آن فرد با وجود گرسنگی، هیچ رغبتی به خوردن غذا ندارد. این ناهنجاری روانی در سا ل ۱۸۷۴ نام‏گذاری و برای اولین بار علایم آن توصیف شد. این اختلال تقریباً یک درصد نوجوانان و به طور عمده، دخترها را گرفتار می‏کند. میزان ابتلای زنان ۱۵ تا ۲۵ ساله به بی‏اشتهایی عصبی حدود یک در ۱۰۰ نفر است؛ هرچند بروز آن در پسرها نیز رو به افزایش است.
این گرسنگی تحمیلی بر اثر ترس از چاقی و تعبیر غلط از ظاهر شخص (چاق به نظر آمدن درحالی‏که شخص لاغر است) به وجود می‏آید. این اختلال با کوشش برای کم‏کردن وزن آغاز می‏شود. سپس با سرعت به ترس از چاقی و شیفتگی به لاغری تبدیل می‏شود. این‏گونه بیماران درباره ظاهرِ بدن خویش دچار ابهام هستند. هر گونه افزایش وزن، سبب دلهره و اضطراب شدید می‏شود و از دست دادن وزن، این اضطراب را فرو می‏نشاند.
در این عارضه، بیمار علاوه بر اینکه دریافت انرژی را اغلب به کمتر از ۶۰۰ کیلوکالری در روز می‏رساند، از طریق استحمام بیش از حد، ورزش اضافی، استفراغ عمدی، استفاده از مسهل‏ها و ملین‏ها، دفع را افزایش می‏دهد و وزن خود را کم می‏کند. این افراد معمولاً وابسته و مطیع هستند و رفتاری بچگانه دارند، غالباً اعتماد به نفس ندارند و به اظهار نظر دیگران درباره خود، اهمیت می‏دهند. با پیشرفت بیماری، بیماران تحریک‏پذیر و لجباز می‏شوند و کاهش وزن را تنها پناه و وسیله آرامش خود می‏یابند. در حقیقت در این بیماری، بین تصویر ذهنی افراد از خود و واقعیت فاصله می‏افتد.

چند خط از مصاحبه‏ ایزابل با کمپین ضد لاغری
به چه دلیل اندامتان را در این پوستر تبلیغاتی به نمایش گذاشتید؟
اندامی را که از آن متنفرم، به نمایش گذاشتم تا دختران جوان در سراسر دنیا و دست‌اندرکاران مد متوجه بشوند که دیکتاتوری لاغری تا چه ‏اندازه وحشتناک است. لاغری بیش از حد، باعث مرگ می‏شود و لاغری یعنی همه چیز به غیر از زیبایی. من می‌خواستم رنج خودم را فریاد بکشم.

نظرتان درباره کمپین ضد لاغری چیست؟
هدف این کمپین نشان‏دادن واقعیت‌های دنیای مد بود. سایز من درست مطابق با مانکن‌هایی است که طراحان لباس به آن «سایز صفر» می‌گویند؛ یعنی کمتر از سایز ۳۴ زنانه. بعضی از مانکن‌ها برای نجات خانواده‌هایشان از فقر به چنین شرایطی ادامه می‏دهند. سال گذشته در برزیل، دو مانکن جان خود را از دست دادند. طراحان لباس، بی‌مسئولیت هستند و از دختران جوانی که حاضرند برای وارد شدن به دنیای مد دست به هر کاری بزنند، سوءاستفاده می‏کنند.

نظر شما درباره مد «پرو انا» یا طرفدار انورکسیا چیست؟
این موضوع شرم‌آور است. سوء استفاده از دختران جوان و وادار کردن آنها به غذا نخوردن و تبدیل‏کردن آنها به یک شبح، جنایت است.
آیا تصویر شما می‏تواند باعث پیش‏گیری از گسترش این بیماری بشود؟
مسلماً. اگر من در زمانی که در اوج این بیماری بودم، یعنی در سن بین ۱۳ تا ۱۵ سالگی چنین تصویری را می‌دیدم، حتما به خودم می‌گفتم: من نمی‌خواهم شبیه ‏این دختر جوان باشم که بدنش مثل زنان پیر، تکیده است. امیدوارم که ‏این پوستر تبلیغاتی، بتواند جان دختر‌های جوان، حتی یک نفرشان را نجات بدهد.
آیا می‌دانید که نصب پوستر تبلیغاتی شما در فرانسه ممنوع شده است؟
خیر، نمی‌دانستم؛ اما واقعا از این مسأله متأسفم. ما در فرانسه چشمان خود را به روی واقعیت بسته‌ایم؛ برای مثال، دنیای مد، پشت پرده زندگی واقعی مانکن‌های معروف را نشان نمی‏دهد. ما در پشت صحنه مد، با آرایش صورت و آرایش مو و لباس‏ها، جنازه‌ها را پنهان کرده‌ایم.
ایزابل کارو نتوانست با بیماری‌اش مبارزه کند و آن را شکست بدهد. شاید حالا که او مرده است برای انتشار عکس و مصاحبه‌اش کمی دیر شده باشد؛ اما آیا ایزابل تنها قربانی صنعت مد خواهد بود؟

منابع
خبرگزاری جهان نیوز: http: //www. jahannews. com
کوثر یوسفی، سایت پژوهه، مقاله بی‏اشتهایی عصبی: http: //www. pajoohe. com
امیر علی منصوری، مجله‏ اینترنتی آفتاب، مقاله بی‏اشتهایی عصبی چیست؟ http: //www. aftabir. com

پایش سبک زندگی، سال اول، شماره ۳، مرداد ۱۳۹۳، صفحات ۱۴۸-۱۵۰.