آمارهای گرایش به مد

آمار

آمارهای بسیاری در مورد مد در قالب میزان مصرف مواد آرایشی و بهداشتی در کشورمان از سوی مراجع مسئول مختلف ارائه شده است که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود:

۱) آمار اول:

نزدیک‌ترین آماری که از سال ۲۰۱۵ وجود دارد، مربوط به سایت مجله «Beauty world middle East» است که دفتری در امارات متحده عربی دارد. این سایت می‌گوید ایران دومین رکورددار مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی در خاورمیانه و هفتمین کشور رکورددار در این زمینه در سطح جهان است. تخمین این سایت از بازار لوازم آرایشی و بهداشتی کشور ایران، ۳.۶۸ میلیارد دلار معادل ۱۲ هزار و ۶۹۶ میلیارد تومان است. به تعبیر این مجله اینترنتی، زنان ایرانی ۳۰ درصد از درآمد قابل تصرف خود را خرج محصولات زیبایی می‌کنند و مصرف‌کنندگان محصولات زیبایی در ایران، سالانه ۲۳ بطری عطر می‌خرند.

۲) آمار دوم:

بر اساس گزارش «یورومونیتور» نیز کل مصرف فرآورده‌های آرایشی در خاورمیانه در سال ۲۰۰۸ حدود ۷.۲ میلیارد دلار بوده بوده است که در میان کشورهای منطقه، ایران با ۲.۱ میلیارد دلار با فاصله کمی از عربستان (۲/۲ میلیارد دلار) و در رده هفتم دنیا قرار دارد. براساس گزارشی که مرکز تحقیقات «بهارات» مستقر در لندن نیز ارائه کرده، رشد سالانه مصرف فرآورده‌های آرایشی در عربستان ۱۱ و در ایران ۱۲ درصد است. به گزارش صداوسیما براساس گزارش مرکز آمار، متوسط هزینه سالانه هر خانوار شهری و روستایی به قیمت جاری در سال ۹۰ به ترتیب بیش از ۱۳ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و هشت میلیون و ۳۰۰ هزار تومان و برای کل کشور ۱۱ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان برآورد شده است. با توجه به اینکه متوسط هزینه سالانه هر خانوار شهری و روستایی و کل کشور به قیمت جاری در سال ۹۰ برای خرید لوازم آرایشی به ترتیب ۳۲۸ هزار تومان و ۲۵۸ هزار تومان و ۳۰۹ هزار تومان برآورد شده، به این ترتیب هر خانواده ایرانی به‌طور متوسط در سال ۹۰ حدود ۲.۵ درصد از هزینه‌هایش را صرف خرید فرآورده‌های آرایشی کرده است.

۳) آمار سوم:

در کنار این آمار، آماری را نیز ایرنا اعلام کرده است. ایرنا می‌گوید فقط در نیمه اول سال ۹۴، به میزان ۵۹ میلیون دلار معادل ۲۰۳ میلیارد تومان، محصول آرایشی و بهداشتی وارد کشورمان شده است.

۴) آمار چهارم:

علاوه بر این در سال ۱۳۹۴، ۳۵۰ میلیون دلار از بازار آرایشی و بهداشتی در کشور ما تولید داخل بوده و ۳۵۰ میلیون دلار نیز واردات رسمی به کشور انجام می‌شود. با این‌حال نزدیک به یک میلیارد دلار هم لوازم آرایشی قاچاق در این بازار وجود دارد. به این ترتیب، حجم بازار محصولات آرایشی و بهداشتی کشورمان، یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار معادل ۵۸۰۰ میلیارد تومان بوده است.
دکتر بهروز جنت، مدیر کل نظارت بر فراورده‌های غذایی آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو، در این‌باره می‌گوید: «این ارقام تقریبی است، به‌طوری که سهم تولید داخل را بین ۲۵ تا ۴۰ درصد، سهم واردات رسمی را هم بین ۲۵ تا ۴۰ درصد و مابقی نیز سهم واردات قاچاق در نظر گرفته شده است.» و اضافه می‌کند: «البته آمار جعل، تقلب و قاچاق در حوزه آرایشی و بهداشتی متفاوت است، به‌طوری که میزان آن را از ۴۵ تا ۷۰ درصد اعلام می‌کنند. از طرفی ما باور داریم که ۹۰ درصد موارد قاچاق، تقلبی و جعلی نیز هستند.»

۵) آمار پنجم:

محمدجواد فرزانه، رییس اتحادیه صنف فروشندگان لوازم آرایشی و بهداشتی مشهد نیز ضمن اشاره به اینکه حدود ۷۰ درصد از لوازم آرایشی و بهداشتی موجود در بازار ایران وارداتی است،، بیان می‌کند: «اکثر لوازم آرایشی و بهداشتی قاچاق از طریق گمرکات رسمی کشور وارد می‌شوند.»

۶)    افزایش هزینه لوازم آرایشی خانوار

یک کارشناس ارشد آمار که تحقیقی میدانی در زمینه مصرف لوازم آرایشی انجام داده معتقد است: «در سال ۱۳۸۹، متوسط هزینه در کالاهای آرایشی هر زن ۱۵ ساله به بالا خانوار شهری، ۴۶۶۰ تومان بوده است که این رقم در سال ۱۳۹۳ به ۱۰ هزار و ۸۸۷ تومان افزایش یافته است. همچنین نسبت این هزینه به هزینه سرانه کل هر فرد خانوار از ۸/۱ درصد در سال ۱۳۸۹ به میزان ۲/۲ درصد در سال ۱۳۹۳ افزایش یافته است.» به این ترتیب مشاهده می‌شود که نسبت هزینه مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی به هزینه سرانه کل هر فرد خانوار طی سال‌های ۸۹ تا ۹۳ به میزان ۲۲ درصد افزایش یافته است. با این وجود، وقتی این آمارها با دکتر مصطفی اسماعیلی، رییس اداره آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو مطرح می‌شود، او به شدت این آمار را زیر سؤال می‌برد و می‌گوید: «ما از چنین پژوهشی بی‌خبریم و نمی‌دانیم بر اساس داده‌های کدام سازمان تدوین شده است؟»

الف) کدام گروه سنی برای لوازم خدمات بهداشتی و آرایشی بیشتر خرج می کنند؟

بر اساس یک پژوهش، بیشترین هزینه مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی به میزان ۱۴ هزار و ۵۴۷ تومان متعلق به گروه سنی «۱۹-۲۴» سال است. در کمال تعجب و حیرت، دومین رده سنی پرمصرف لوازم آرایشی و بهداشتی، گروه سنی «۱۵-۱۹» سال است که متوسط هزینه او برای خرید چنین کالا و خدماتی ۱۴ هزار و ۴۷۱ تومان است.

ب) سه شهر ولخرج در مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی

رییس اتحادیه صنف فروشندگان لوازم آرایشی و بهداشتی مشهد، از جایگاه سوم مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی این شهر بعد از شهرهای قم و تهران خبر داده است.  با وجود چنین آماری، رییس اداره آرایشی و بهداشتی سازمان غذا و دارو این آمار را نیز زیر سؤال می‌برد و می‌گوید: «معلوم نیست چنین آماری از چه منبعی به‌دست آمده است؟»
او ادامه می‌دهد: «عجیب نیست که تهران رتبه اول مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی را داشته باشد؛ اما در مورد دو شهر دیگر، یعنی قم و مشهد اصلا تأیید نمی‌کنم.»
از نظر ارقام پژوهش مذکور، استان‌های کهکگیلویه و بویراحمد، البرز، خراسان جنوبی، مازندران و ایلام، استان‌هایی بوده‌اند که زنان «پانزده‌ ساله و بالاتر»، بیشترین هزینه ماهانه کالاهای آرایشی منتخب را در این تحقیق داشته‌اند. به‌طوری که هر زن پانزده سال به بالا در استان البرز، با هزینه ۲۱ هزارتومان در ماه نسبت به هر زن «پانزده سال به بالا در استان قم با مبلغ ۳۵۰۰ تومان در ماه، حدودا ۶ برابر برای کالاهای منتخب آرایشی درسال ۱۳۹۳ هزینه کرده است. همچنین کم‌ترین هزینه را زنان «پانزده ساله و بیشتر» در استان‌های قم، گلستان، کرمان، یزد، گیلان برای این کالاها پرداخت کرده‌اند.
در هر حال تعدد آمار و آن هم بدون منبع معتبر نشان از این موضوع مهم دارد که در بخش استفاده از لوازم آرایش هم مانند بسیاری دیگر از حوزه‌ها آمار دقیق و قابل استنادی وجود ندارد، اما از نحوه مشاهدات مردمی و نیز گردش مالی بازار لوازم آرایش، می‌توان نتیجه گرفت که خرید و مصرف این مواد، سهم قابل توجهی در سبد هزینه خانوار دارد و به‌ویژه وقتی دختران نوجوان گرایش بیشتری به استفاده از مواد آرایشی دارند، باید دلایل و چرایی آن را مورد واکاوی قرار داد.

پایش سبک زندگی، سال چهارم، شماره ۱۸، فروردین ۱۳۹۶، صفحات ۶۴-۶۵.