ادبیات زنان و بیداری اسلامی (به عنوان نمونه: بنت‌الهدی صدر)

ادبیات با اسلام پیوندی محکم و دیرینه دارد؛ بلکه اسلام خود یک نهضت ادبی علیه نظام‌های جاهلی بوده و هست. بنابراین ادبیات که با گوهر وجودی قرآن و سنت گره خورده است، قابلیت آن را دارد که رنگ و بوی دینی به خود گیرد و برای تبیین ارزش‌های اسلامی مورد استفاده واقع شود. این پژوهش سعی دارد تا نقش ادبیات زنان در پدیده‌ی بیداری اسلامی را مورد بررسی قرار دهد. در این راستا، شهید آمنه صدر؛ معروف به بنت‌الهدی، به عنوان نمونه‌ای از پیشگامان حاضر در حوزه‌ی ادبیات اسلامی زنانه، برگزیده شده و کیفیت آثار ادبی ایشان و نیز چگونگی تأثیر گذاری آن‌ها در بیداری زنان، مورد ارزیابی قرار گرفته است . بنا بر شواهد موجود، بنت‌الهدی شخصیتی بود که پیوسته در جبهه‌های حق علیه باطل حضور می‌یافت و گران بها‌ترین داشته‌های خویش را در راه آگاه سازی نسل جوان، تقدیم می‌نمود. این امر مربوط به برهه‌ای از زمان است که مسلمانان عراقی- به ویژه زنان- در گردبادی از گمراهی‌ها‌ی حاصل از تمدن وارداتی غرب، گرفتار بودند؛ که شاید بتوان سکوت محافل دینی در برابر سیاست‌های غربی سازی و نیز غفلت آنان از شیوه‌های جدید دعوت و ارشاد؛ از جمله ادبیات داستانی، را در پیدایش این وضعیت موثر دانست. در شرایطی که نویسندگان و داستان‌نویسان دارای گرایش اسلامی، بسیار کمیاب بودند، بنت-الهدی به پا خاست و ادبیات را به عنوان ابزاری جدید و جذاب برای احیاء ارزش‌ها‌ی اسلامی و هدایت مردم – به ویژه زنان- به کار گرفت؛ که تلاش‌های وی خصوصا بر قشر جوان و تحصیل ‌کرده بسیار تأثیر‌گذار بود. بیش‌تر فعالیت‌های ایشان در تألیفات داستانی و غیر داستانی جلوه یافته است که به ویژگی‌هایی همچون عقل‌گرایی، تجدد‌گرایی دینی، سادگی و روانی، و نیز صراحت لهجه و آشکار بودن هدف، شناخته شده‌اند که روی آوردن وی به این سبک نویسندگی، متناسب با اوضاع سیاسی و اجتماعی خفقان‌آمیز آن روز عراق بوده است. به نظر می‌رسد که بنت‌الهدی هر چند که نبوغ زیادی داشت و از تکنیک‌های هنری و فنی نیز بهره‌مند بود، اما جنبه‌ی اعتقادی را بر جنبه‌ی فنی ترجیح می‌داد و بیش از آن که در پی شهرت ادبی باشد، به ایجاد نهضتی اسلامی اهتمام می-ورزید. و بدین ترتیب بنت‌الهدی به یکی از چهره‌های شاخص در نهضت اسلامی قرن بیستم؛ به ویژه در زمینه‌ی ادبیات زنانه و ادبیات داستانی، تبدیل گشت.