زندگی معنوی- جلسه 65
در ادامه بحث از برنامه چهاربندی روزانه مؤمن به گام دوم یعنی مراقبه رسیدیم. مراقبه یعنی این که انسان نسبت به عهدی که صبحگاهان بسته است مواظبت کند تا به انجام برساند. گفته شد که مراقبه هم از جانب خداست و هم از جانب بنده. مراقبه از جانب خدا یعنی خدا با اسم رقیب خود، به گونه‌های مختلف، همه مخلوقات از جمله انسان‌ها را از آن تیرهای منازعات آسمانی و زمینی، محافظت می‌کند، و از جانب انسان یعنی تقرّب به خدا از طریق اسم رقیب خداوند.
و اما ادامه بحث:
در ادامه بحث مراقبه لازم است به این نکته توجه شود که یکی از عناصر ثابت ادیان نو ظهور، موضوع مراقبه است، امّا مراقبه‌ای که در عرفان‌های کاذب مطرح است با مراقبه‌ای که در اسلام مطرح است فقط از نظر لفظی مشترک است و از نظر جوهری، تفاوت ماهوی دارد.
محاسبه: عنصر سوم برنامه روزانه سالک، محاسبه است. نکات مربوط به محاسبه:
نکتة اول:خدا بر اساس اسماء خود در جهان حاضر است. هر اسمی از اسماء الهی:
1. مبدأ نزول آیه‌ای است. (قرآن)
2. مبدأ تدبیر انسانی است. (انسان)
3. مبدأ خلقت جهان است. (جهان)
پس قرآن شناسی بدون اسم شناسی، ممکن نیست؛ زیرا بسیاری از آیات قرآن به یک یا چند اسم خدا ختم می‌شود.
این قاعده در جانب انسان شناسی هم مطرح است. بنابراین، برنامه زندگی هر فرد نیز باید براساس اسمی باشد که بر او حاکم است و او را تدبیر می‌کند و إلاّ به موفقیت نخواهد رسید. شاید فلسفه بسیاری از شکست‌ها و ناکامی‌ها، همین باشد.
در مورد محاسبه هم این گونه است که خدا بر اساس اسم شریف «حسیب» خود به حساب و کتاب بندگان می‌پردازد. تمام آیاتی که سخن از حساب به میان آورده‌اند ذیل اسم حسیب هستند.
نکتة دوم:اسم حسیب هم تحت اسم عدل و آن هم تحت اسم رحمان است.
رحمان
↓
عدل
↓
حسیب
معنای این مدل این است که خدا براساس عدالتش حساب می‌کشد و از هیچ چیزی فروگذار نمی‌کند. هیچ چیزی در این جهان گم نمی‌شود، فراموش نمی‌شود و حتی بی‌حساب جابجا هم نمی‌شود. هر انسانی در جهان، تسویه می‌شود و از دنیا می‌رود. البتّه، ظهور و اجرای کامل حساب، در قیامت است.
بدانیم که قیامت از کف دنیا آغاز می‌شود؛ یعنی در همین دنیا و بلافاصله حکم عمل انسان، صادر می‌شود ولی تنزّل حکم، در دنیا یا آخرت، به حکمت الهی برمی‌گردد.
نکتة سوم:اگر خدا بخواهد حساب کند باید دارای علم مطلق، عدل مطلق و قدرت مطلق باشد. پس حسیب مطلق باید علیم مطلق، عادل مطلق و قادر مطلق باشد؛ زیرا باید هر چیز را بداند و الگوی حسابش، عدل مطلق باشد و هر چه را که اقتضای عدلش است بتواند اجرا کند.
خلاصه این که خدا بر حسب اسم حسیب به محاسبه بندگان می‌پردازد. اسم حسیب هم تحت اسم عدل و آن هم تحت اسم رحمان است.