مبانی الگوی تغذیه سالم

 

مبانی الگوی تغذیه سالم

 

تحقیقات تغذیه و صنایع غذایی کشور در گزارشی اعلام کرد چهل درصد خانوار‌های ایرانی ۲۰ درصد بیش از نیازشان انرژی دریافت می‌کنند. ارزیابی الگوی غذای مصرفی، وضعیت سبد و سفره غذایی خانوار‌های ایرانی و وضعیت تأمین نسبی مواد مغذی مورد نیاز در سطح سلولی و تأمین سلامت تغذیه‌ای را نشان می‌دهد. بررسی‌‌ها نشان می‌دهد که نیمی از مردم کشور از نظر تأمین سلامت تغذیه‌ای مشکل دارند.
در طول یک دهه (۱۳۶۴-۱۳۷۴) دو نوع تحول اساسی در سبد غذایی خانوار‌های شهر و روستا ایجاد شده است که شامل کمیت و کاهش وزن سبد و دیگری جابه‌جایی میان کالا‌های سبد است. در این ده سال وزن گوشت، لبنیات، سبزی و میوه کاهش یافته و جای خود را به کالا‌های نشاسته‌ای، چربی و قند داده است. این جابه‌جایی در حقیقت از نظر کیفیت غذا و تأمین نیاز‌های سلولی جنبه‌ای منفی داشته و سیری شکمی، جای سیری سلولی را گرفته است. سیری شکم عبارت است از مرتفع کردن حالت گرسنگی؛ ولی سیری سلولی تأمین واقعی نیاز‌های غذایی و فیزیولوژیک بدن و تأمین سلامت تغذیه‌ای است. مصرف نمک، که به‌ویژه در غذا‌های آماده به میزان زیاد استفاده می‌شود، در کشور ما بالا است. میزان مصرف نمک در کشور دو تا سه برابر مقدار استاندارد آن در دنیا برآورد شده است. نمک دریافتی شامل نمک نمکدان، نمک موجود در مواد غذایی و نمک اضافه شده به غذا در زمان طبخ است.
می‌توان گفت الگوی غذای مصرفی خانوار ایرانی، به‌ویژه از نظر تأمین ریزمغذی‌‌ها، کیفیت مناسبی ندارد. بدیهی است که برای جلوگیری از عوارض و بیماری‌های ناشی از تغذیه نادرست، یک برنامه صحیح و متعادل غذایی باید در برنامه‌ریزی فردی و اجتماعی مدنظر قرار گیرد. در این برنامه اصولی اساسی شایان توجه هستند که میزان و نوع مواد غذایی، شکل تهیه غذا و همچنین زمان و روش مصرف آن را در ساده‌ترین و بهینه‌ترین شکل آن ارائه می‌دهند.
گروه‌های غذایی شامل گروه نان و غلات، گروه میوه، گروه سبزی، گروه گوشت، گروه شیر است. در هرم غذایی، گروه نان و غلات که شامل نان‌ها، برنج، ماکارونی، بیسکویت، غلات صبحانه و دیگر مواد نشاسته‌ای است، در طبقه اول قرار دارند که بزرگترین بخش هرم است. از این گروه روزانه باید به میزان شش تا یازده واحد (در مطلب بعدی میزان واحد‌ها شرح داده خواهد شد) مصرف شود. طبقه دوم گروه سبزی و گروه میوه است که در درجه دوم اهمیت قراردارد. از گروه سبزی روزانه سه تا پنج واحد و از گروه میوه روزانه دو تا چهار واحد باید مصرف شود. در درجه سوم گروه گوشت و لبنیات واقع است که میزان مصرف از آنها باید روزانه دو تا سه واحد باشد. در قسمت نوک هرم بخش چربی‌‌ها و شیرینی‌هاست که کمترین فضا را دارد. این بدان معنی است که باید آنها را به مقدار کم مصرف کرد. این نوع غذا‌ها به عنوان یک گروه غذایی اصلی توصیه نشده‌اند. بنابراین مصرف آنها اختیاری است؛ ولی باید محدود باشد چون دارای کالری بالا هستند. ادویه‌ها، قهوه، چای و نوشابه‌‌های گازدار در هرم جایی ندارند؛ زیرا مواد مغذی ندارند. این مواد باعث لذیذتر شدن غذا می‌شوند که باید مصرف آنها کنترل شده باشد.
در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین اصولی که رعایت آنها در کنار توجه به هرم غذایی، زندگی سالم‌تری را به دنبال خواهد داشت، پرداخته می‌شود.

یکم) کی بخوریم؟

 

الف) وعده‌‌های غذایی

 

غذا باید در سه وعده صبح، ظهر و شب مصرف شود. بررسی‌ها نشان داده افرادی که در طی روز غذای کمتری مصرف می‌کنند و قسمت عمده غذای خود را شب مصرف می‌کنند مقدار بیشتری انرژی به صورت چربی در بدن ذخیره می‌کنند و مشکل چاقی در آنان بیشتر است.

ب) توجه به ساعت بیولوژیک بدن

 

چرخه ساعت اصلی بدن SCN نام دارد. قسمتی از این سیستم با آزاد کردن هورمون ملاتونین در هنگام شب تنظیم می‌شود. این هورمون به بدن از شب شدن خبر می‌دهد و کمک می‌کند فرد احساس خواب آلودگی پیدا کند. بدن فعالیت‌های طبیعی خود را بر اساس ساعات شبانه روز تنظیم می‌کند و بهتر است که فعالیت‌های فرد نیز بر همین اساس تنظیم گردد. در رابطه با خوردن غذا باید گفت که به محض به خواب رفتن، سیستم گوارش نیز به خواب می‌رود. عملکرد دستگاه گوارش در نیمه شب کند می‌شود و کبد روی کارهایی مانند آزاد کردن کالری‌‌ها برای ادامه کار اعضای حیاتی بدن تمرکز می‌کند. دیر غذا خوردن در شب باعث ناتمام ماندن روند هضم می‌شود. مواد غذایی از روده‌‌ها به کندی عبور می‌کند و فعالیت آنزیم‌هایی که غذا را می‌شکند نیز کاهش پیدا می‌کند. همه این عوامل می‌تواند به مشکلات گوارشی منجر شود. بهتر است دست کم دو ساعت قبل از خواب غذا بخورید.

ج) زمان مناسب خوردن سبزیجات

 

تحقیقات نشان داده است مواد مغذی میوه وقتی به خوبی جذب بدن می‌شود که بیست دقیقه تا نیم ساعت قبل از غذا یا در میان‌وعده‌‌ها میل شود. آنهایی که از میوه به‌عنوان دسر پس از صرف غذا استفاده می‌کنند باید بدانند میوه‌‌ها حاوی آب طبیعی هستند و همچون غذا‌های پروتئینی، نشاسته‌ای یا چرب نیاز به هضم طولانی مدت ندارند. به همین دلیل در میان وعده‌‌ها به دلیل خالی بودن معده، میوه کمی پس از خورده شدن از معده به روده وارد می‌شود؛ اما در وعده‌‌های اصلی مواد غذایی از ورود مستقیم میوه به روده جلوگیری می‌کند. این امر به ماندگاری طولانی میوه در معده، تخمیر و اسیدی شدن میوه و در نهایت پری، سنگینی، ترشی و سوزش معده منجر می‌شود. اغلب کسانی که به مشکلات گوارشی، همچون التهاب دستگاه گوارش، زخم معده و اثنی‌عشر، دچار هستند باید به این نکته توجه بیشتری داشته باشند.

د) بهترین زمان نوشیدن شیر

 

اگر با مصرف شیر دچار نفخ و دل‌درد نمی‌شوید، بهترین زمان مصرف آن قبل از خواب است؛ زیرا در حین خواب بدن این فرصت را دارد که کلسیم و پروتئین خود را از این ماده غذایی تأمین کند. همچنین چون شیر حاوی تریپتوفان است به برقراری خوابی آرام و راحت کمک می‌کند. البته مصرف یک واحد شیر (یک لیوان) در وعده صبحانه نیز توصیه می‌شود؛ چون موجب رفع بی‌حالی، بی‌حوصلگی و عصبانیت می‌شود و مغز را برای یادگیری بیشتر و یادآوری آسان‌تر آماده می‌کند. چون کلسیم شیر از جذب آهن غذا جلوگیری می‌کند و صبحانه کمترین میزان آهن را دارد، مصرف شیر در این وعده مطلوب است.

دوم) چه طور طبخ و مصرف کنیم؟

 

الف) بهترین روش طبخ

 

تحقیقات نشان داده بهترین روش طبخ غذا بخارپز کردن است. پس از آن آب‌پز کردن نیز روش مناسبی جهت پخت غذا است، به شرط اینکه غذا با آب کم پخته شود، در ظرف بسته باشد، زمان پخت غذا طولانی نباشد، و آب حاصل از غذا نیز استفاده شود. کباب کردن نیز روشی مناسب برای پخت غذا است؛ البته باید نکاتی در این خصوص رعایت شود، از جمله اینکه قطعاًت گوشت نازک باشد و از قطعاًت قطور گوشت استفاده نشود؛ چراکه در این صورت حرارت به تمام قسمت‌‌های گوشت نمی‌رسد و داخل گوشت خام می‌ماند و ممکن است حاوی تخم انگل و یا میکروب‌‌های مختلف باشد که عامل بروز بیماری‌‌ خواهد بود.

ب) سرخ کردن غذاها

 

سرخ کردن غذا یکی از شیوه‌های سنتی طبخ غذاست که بهتر است تا حد امکان از آن پرهیز شود. در صورت اجبار به سرخ کردن غذا، باید حتماً از روغن مایع مخصوص سرخ کردن استفاده کرد، چون خطرناک‌ترین نوع روغن همان روغن جامد است که مواد حاصل از سرخ شدن آن سبب ابتلای مصرف‌کننده به سرطان ریه، سینه، مثانه و تنگی عروق قلب می‌شود. ضمن آنکه بهتر است قبل از سرخ کردن مواد غذایی روغن را حرارت داد؛ زیرا در حرارت لایه‌ای محافظ در سطح مواد غذایی تشکیل می‌شود و روغن از ماده غذایی عبور نمی‌کند. بنابراین غذا فقط با حرارت غیرمستقیم پخته و سرخ می‌شود. هرچه روغن بیشتر رطوبت جذب کند، زودتر تخریب می‌‌شود، در نتیجه هیچ‌گاه در ظرف را حین سرخ کردن نباید بست؛ زیرا با بستن در ظرف همه بخار‌ها و دود حاصل از روغن به درون غذا برمی‌گردد و سبب سمی شدن غذای در حال پخت می‌شود. قبل از سرخ کردن ماده غذایی نباید به آن نمک زد. نمک نقطه دود روغن را پایین می‌آورد و باعث می‌شود روغن زودتر تخریب و اکسید شود. باید روغن مصرفی را دائم تعویض کرد و از روغنی که بو می‌دهد و ظاهر آن تغییر کرده است نباید استفاده کرد. مخلوط کردن روغن‌‌ها با هم نقطه دود آنها را پایین می‌آورد و به تخریب زودتر روغن کمک می‌کند.

سوم) چطور بخوریم؟

 

الف) پرخوری

 

علاوه بر عوارض آشنای پرخوری مانند چاقی، اختلالات گوارشی، سنگینی، و کسالت روزانه، تحقیقات نشان می‌دهد، افرادی که سن بالا دارند و بیش از ۲۱۰۰ کالری در روز مصرف می‌کنند با احتمال بسیار بیشتری توانایی‌‌های مغزی خود را از دست می‌دهند. به این ترتیب مشخص می‌شود با داشتن رژیم غذایی کم‌کالری می‌توان ذهن را فعال نگاه داشت و از ابتلا به بیماری‌‌های مرتبط با این عضو حیاتی، مانند آلزایمر، پیش‌گیری کرد. پرخوری خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی را افزایش می‌دهد. پرخوری سبب نوعی از فرایند‌های هورمونی و متابولیک می‌شود که معمولاً برای ر‌هایی بدن از حجم زیاد غذا انجام می‌شوند؛ یعنی بیشتر آنچه خورده می‌شود به چربی تبدیل و ذخیره می‌گردد.
غذای بیش از اندازه ممکن است چرخه‌ ناسالمی ایجاد کند: پانکراس برای فراوری قند و زدودن آن از خون مقدار زیادی انسولین ترشح می‌کند و این ترشح متوقف نمی‌شود تا زمانی که مغز احساس کند که میزان قندخون به سطح بی‌خطر رسیده است. این زمانی اتفاق می‌افتد که مقدار زیادی قند از خون خارج شده است. در نتیجه سطح قندخون پایین می‌آید و فرد احساس گرسنگی، خستگی، گیجی و بدخلقی می‌کند و برای رفع این حالت بیشتر می‌خورد. در نتیجه با کاهش میزان کالری دریافتی در روز و تغییر در مقدار غذای مصرفی می‌توان زندگی سالم‌تری داشت.

ب) سرعت غذا خوردن

 

سریع غذا خوردن باعث می‌شود فرایند سیگنال‌‌های طبیعی بدن، که شامل هورمون‌‌ها و ارتباط بین شکم و مغز است، مختل شود. هورمون گرسنگی در معده شما تولید شده و بر مرکز لذت مغز شما اثر می‌گذارد و باعث می‌شود شما برای چشیدن طعم‌‌های خوشمزه بیشتر غذا بخورید! اما در بدن ما هورمون دیگری به نام لپتین نیز ترشح می‌شود، که گرسنگی را سرکوب کرده، مانع از پرخوری می‌شود. حدود بیست دقیقه طول می‌کشد تا مغز به بدن اعلام سیری کند. اگر غذا سریع خورده شود، این پیام زمانی به بدن خواهد رسید که مقدار زیادی غذا خورده شده است. آهسته غذا خوردن آثار خوب دیگری مانند بیشتر لذت بردن از طعم غذا و کاهش میزان استرس را دارد. خیلی آهسته غذا خوردن و طولانی شدن مدت صرف غذا نیز خوشایند نیست. وقتی غذا می‌خوریم، مراحل گوارش از مرحله دهانی، مری و معده شروع و مراحل هضم یکی پس از دیگری طی می‌شود؛ بنابراین نباید آن‌قدر غذا خوردن را طولانی کنیم که بخشی از غذا در حال هضم باشد و بخشی دیگر تازه در حال وارد شدن به معده.

چهارم) چی بخوریم؟

 

الف) سبزیجات

 

سبزیجات به دلیل داشتن آب فراوان و ویتامین‌‌های مختلف، در سلامت و شادابی پوست، پیش‌گیری از چین و چروک، سلامت دستگاه گوارش و به دلیل داشتن مقدار بالای آنتی‌اکسیدانی و ترکیبات ضدسرطانی در پیش‌گیری از بیماری‌‌های مختلف قلبی ـ عروقی، سرطان، بیماری‌‌های کبدی و… حرف اول را می‌زنند. توصیه متخصصین تغذیه مصرف پنج واحد سبزی در طول روز است. ضمن آنکه بهتر است این سبزیجات خام، تازه و ضدعفونی شده مصرف گردد و در صورت پخت با درجه حرارت پایین طبخ شود.

ب) لبنیات

 

در خوشبینانه‌ترین حالت میزان مصرف سرانه شیر در ایران حدود ۸۵ کیلوگرم اعلام شده است که البته محاسبات نشان می‌دهد این میزان کمتر از هفتاد کیلوگرم شده است. میزان مصرف سرانه شیر در کشور‌های توسعه یافته بیش از سیصد کیلوگرم و در برخی کشور‌ها مانند هلند، نروژ، سوئد، دانمارک، نیوزیلند و… بیش از ۵۰۰ کیلوگرم است. در همین راستا محققان اعلام می‌کنند نود درصد مردم ایران با کمبود کلسیم و هشتاد درصد آنها با کمبود ویتامین D، به عنوان عامل جذب حداکثری کلسیم، مواجه شده‌اند. توصیه می‌شود که روزانه دو الی چهار واحد از خانواده لبنیات در رژیم غذایی افراد گنجانده شود. این خانواده از لحاظ ارزش غذایی در بالای هرم قرار دارند و منبع مهم پروتئین، کلسیم، فسفر، ویتامین‌های B و D هستند. با وجود همه مزایایی که از نظر ارزش غذایی در شیر وجود دارد، مهم‌ترین اشکال آن، چربی‌‌های موجود در این محصول است. از آنجا که چربی‌‌های موجود در شیر جزو چربی‌‌های اشباع است، هرقدر درصد این چربی بیشتر باشد، مصرف آن برای سلامت مضرتر است. ضمن آنکه هرچه درصد چربی شیر بیشتر باشد، جذب کلسیم کمتر می‌شود؛ بنابراین توصیه می‌شود همه افراد از شیر و لبنیات تازه، کم چرب و پاستوریزه استفاده کنند؛ زیرا شیر خام و غیرپاستوریزه که از حیوان دوشیده می‌شود، احتمال دارد با میکروارگانیسم‌‌هایی که روی پستان حیوان، دست آلوده یا ظرف شیر وجود دارد، آلوده شود. در روش سنتی هم که گفته می‌شد شیر خام را باید بیست دقیقه جوشاند تا سالم‌سازی شود، مشکلاتی وجود دارد. وقتی یک ماده خوراکی بیست دقیقه بجوشد، تقریباً مواد مغذی خود را از دست می‌دهد؛ بنابراین این شیوه نیز روش درستی نیست. البته در شرایطی که امکان تهیه شیر پاستوریزه ممکن نیست، جوشاندن روی حرارت ملایم بهترین روش است.

ج) کربوهیدرات‌های مفید

 

بهتر است کربوهیدرات‌های مصرفی، به صورت پیچیده و تصفیه نشده باشد؛ برای مثال بهتر است که به جای نان تصفیه شده از نان کامل و به جای غلات تصفیه شده از غلات کامل و سبوس نگرفته استفاده شود. این امر موجب فراهم شدن ریزمغذی‌‌هایی مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی برای بدن است.

پنجم) چی نخوریم؟

 

الف) قند و شکر

 

مهم‌ترین نقش قند‌ها در بدن تأمین انرژی مورد نیاز سلول‌هاست. مواد قندی باید چهل تا پنجاه درصد رژیم غذایی روزانه را تشکیل دهند. مواد قندی در کبد و عضلات به صورت قند مرکبی به نام گلیکوژن ذخیره می‌شوند که در مواقع لزوم بدن از این منابع استفاده می‌کند. قند اضافی پس از پر شدن ذخایر گلیکوژن به چربی تبدیل شده، ذخیره می‌گردد. مصرف بیش از حد آنها منجر به چاقی می‌گردد.

ب) نمک

 

نمک یکی از مواد مورد نیاز برای سوخت‌وساز مواد غذایی در بدن، انتقال پیام‌‌های عصبی و کارکرد صحیح عضلات است. این ماده به مقدار محدود مورد نیاز است؛ برای مثال در هنگام اسهال و استفراغ و یا فعالیت شدید بدنی و در هوای گرم با مصرف کمی نمک می‌توان املاح از دست رفته بدن را جبران کرد. طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی، حداکثر مقدار مصرف روزانه نمک پنج گرم است. این درحالی است که میزان مصرف نمک در کشور دو تا سه برابر این مقدار برآورد شده است. بر اساس پژوهش‌‌های انجام شده، اگر از مصرف روزانه نمک پنج گرم کم شود، احتمال حمله‌‌های قلبی تا ۲۳ درصد و بیماری‌‌های قلبی ـ عروقی تا چهارده درصد کاهش می‌یابد. باید در نظر داشت که حذف کامل نمک و پرهیز بیش از حد از مصرف آن می‌تواند سرمنشأ مشکلات دیگری شود؛ لذا رعایت تعادل در مصرف آن ضروری است.

ج) چربی‌ها

 

چربی موجود در غذا به دو صورت است: چربی اشباع و چربی غیراشباع. تفاوت این دو نوع در ساختمان شیمیایی آنهاست. امروزه، با توجه به تحقیقات انجام شده، توصیه می‌شود بیشتر از چربی‌های اشباع نشده استفاده شود؛ زیرا چربی‌های اشباع شده در رگ‌ها رسوب می‌کند و منجر به انسداد عروق، مخصوصاً در قلب و مغز، می‌گردد. چربی باید سی تا چهل درصد رژیم غذایی را تشکیل دهد و مقدار اضافی آن در بافت‌های چربی بدن ذخیره می‌شود.

د) پروتئین‌های حیوانی

 

پروتئین‌های حیوانی، مانند گوشت قرمز، حاوی مقادیر زیادی چربی هستند که مشکلات گوارشی و خطر ابتلا به چاقی را ایجاد می‌کنند. همچنین چون دفع مواد پروتئینی از راه کلیه صورت می‌گیرد، در صورتی که مقدار این مواد زیاد باشد، کار کلیه بیشتر می‌شود و صدمه می‌بیند. بهتر است از ماهی‌ها در الگوی غذایی استفاده شود؛ زیرا منبع خوب پروتئین هستند، هضم و جذب آنها سهل و چربی‌های موجود در آنها مرغوب است. مصرف ماهی نه تنها موجب افزایش کلسترول خون نمی‌شود، بلکه در جلوگیری از ابتلا بیماری‌های قلب و عروق نیز مؤثر است. توصیه می‌شود در هفته حداقل سه بار از ماهی استفاده شود.

ه) نوشابه

 

به ‌طور متوسط هر نفر در ایران ۴۲ لیتر نوشابه در سال مصرف می‌کند. میانگین مصرف نوشابه در دنیا ده لیتر است. در بیست سال اخیر مصرف نوشابه‌‌های گازدار درکشور نزدیک به پانزده درصد افزایش داشته است. ایران در مصرف سرانه نوشابه در مقام اول دنیا قرار دارد. قند موجود در یک بطری نوشابه باعث ایجاد حدود ١۵٠ کیلوکالری انرژی در بدن می‌شود. تحقیقات نشان داده است افرادی که روزانه حداقل یک بطری نوشابه مصرف می‌کنند، ٨٣ درصد بیشتر از افرادی که در طول ماه فقط یک بطری نوشابه مصرف می‌کنند به دیابت مبتلا می‌شوند. اسید فسفریک موجود در نوشابه از موادی است که باعث ایجاد عوارضی، از جمله پوکی استخوان، می‌شود. اسیدفسفریک علاوه بر ایجاد اختلال در گوارش غذا، باعث اسیدی شدن خون می‌شود. برای جلوگیری از پایین آمدن بیش از حد PH خون (اسیدی شدن) و خنثی‌سازی آن بدن از کلسیم ذخیره شده در استخوان‌ها استفاده می‌کند. جایگزینی نوشابه با ماءالشعیر گازدار شیرین نیز صحیح نیست؛ زیرا ماءالشعیر باید تلخ مزه و بدون شکر باشد، هر چند مصرف بیش از اندازه این نوع ماءالشعیر نیز توصیه نمی‌شود. بهترین جایگزین برای نوشابه دوغ است. یک لیوان دوغ به اندازه یک لیوان شیر به بدن کلسیم می‌رساند؛ بنابراین مصرف آن نیاز‌های کلسیمی، به ویژه در کودکان و زنان، را به خوبی تأمین می‌کند.

و) فست‌فود

 

بهتر است در وعده‌‌های غذایی، میزان مصرف فست‌فود‌ها و غذا‌های آماده به حداقل برسد و غذا‌های خانگی و تازه جایگزین آن شود. ثابت شده است که مصرف غذا‌های آماده و ناسالم نقشی کلیدی در ابتلای مردم به اضافه وزن و چاقی دارد. افرادی که به طور مرتب از غذا‌های آماده استفاده می‌کنند، به اندازه چشمگیری کربوهیدرات، چربی، نمک و شکر را در بدن خود انباشته می‌کنند و با توجه به نبود فیبر‌های مفید غذایی شرایط برای چاقی آنها افزایش می‌یابد. به این معادله باید کم‌تحرکی را نیز افزود.
خوردن پیوسته غذا‌های آماده و ناسالم در طول روز موجب بالا ماندن دائمی سطح انسولین خون می‌شود. ادامه این وضع باعث می‌شود سلول‌‌ها هورمون انسولین را نادیده گرفته، در برابر انسولین مقاوم شوند و فرد به بیماری دیابت مبتلا ‌شود. افسردگی نیز از دیگر عوارض جانبی مصرف غذا‌های ناسالم است که پدید‌ه‌ای شایع در بین افراد ساکن کشور‌های صنعتی است. کارشناسان معتقدند که تغییر هورمونی در سن بلوغ، نوجوانان را بیش از گذشته مستعد تغییرات رفتاری و نوسانات خلق و خو می‌کند و تغذیه سالم نقش سازند‌ه‌ای در تنظیم سطح هورمون‌‌های بدن دارد. ضمن آنکه غذا‌های صنعتی، با وجود ظاهر پرزرق‌وبرق و انواع تائیدیه‌‌های رنگارنگ، خالی از هرگونه ویتامین، مواد معدنی و فیبر‌های غذایی هستند. تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که به طور فزایند‌ه‌ای از غذا‌های ناسالم استفاده می‌کنند با مسئله‌ای جدی به نام سوء تغذیه و نبود مواد مغذی مورد نیاز برای رشد مواجه می‌شوند که نتیجه‌ای جز کمبود یا تخلیه انرژی، نوسانات خلق و خو، کج خلقی و پرخاشجویی، اختلالات خواب و ضعف تحصیلی در پی ندارد.
رعایت میزان مصرف گروه‌های مختلف هرم غذایی، رعایت اصولی که ذکر شد، رعایت تنوع در خوردن غذا، فعالیت بدنی و میانه روی در مصرف محصولات مختلف غذایی می‌تواند ضامن سلامتی جسمی و روحی افراد باشد. سلامت جسم و عدم ابتلا به بیماری‌های ناشی از تغذیه می‌تواند آرامش خاطر و نشاط روحی را به ارمغان می‌آورد.

منابع

 

•    حبیب الله هدایت و همکاران، «خانواده و بهداشت تغذیه»، نشریه پیوند.
•    سهرابی، محمدرضا و ثریا سهرابی، «تغذیه در دوران نوجوانی»، نشریه پیوند.
•    مجله پزشکی و سلامت دکتر سلام
•    سایت ایران سلامت
•    سایت دکتر عامری نیا
•    سایت سلامت نیوز
•    انجمن علوم دامی ایران
•    سایت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی فسا
•    فصلنامه افق طلائی سلامت، معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی زابل
•    سایت تحلیلی خبری عصر ایران
•    پایگاه تحلیلی خبری نامه
•    سایت پزشکان بدون مرز
•    دانشنامه رشد
•    سایت آکانیوز
•    معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان اصفهان
•     سایت همشهری آنلاین

 

پایش سبک زندگی، شماره ششم، فروردین ماه ۱۳۹۴، صفحات ۹۵-۱۰۱.