معرفی کتاب «سبک زندگی اجتماعی از دیدگاه اسلام» | محمدتقی فعالی و مهدی فدایی
تحلیلی نظام‌مند بر الگوها، اصول و مهارت‌های روابط اجتماعی در اسلام برای دستیابی به یک زندگی سالم و مؤثر.
معرفی کتاب «سبک زندگی اجتماعی از دیدگاه اسلام»
کتاب «سبک زندگی اجتماعی از دیدگاه اسلام» اثری پژوهشی و نظام‌مند است که به قلم محمدتقی فعالی و مهدی فدایی به نگارش درآمده است. این کتاب با هدف استخراج و تبیین اصول، الگوها و مهارت‌های حاکم بر روابط اجتماعی در اسلام، یک چارچوب منسجم و کاربردی برای دستیابی به یک زندگی اجتماعی سالم و مؤثر ارائه می‌دهد. نویسندگان با تکیه بر منابع اصیل دینی، یعنی قرآن کریم و روایات، به تحلیل عمیق مبانی هستی‌شناختی، انسان‌شناختی، الهیاتی و ارزشی روابط اجتماعی پرداخته و بر اساس آن، ۲۷ الگوی رفتاری مشخص را برای تعاملات میان‌فردی معرفی و تشریح می‌کنند. این اثر صرفاً یک مجموعه توصیفی نیست، بلکه با رویکردی تحلیلی و ساختاریافته، به دنبال ارائه یک سیستم منسجم برای بهبود کیفیت زندگی فردی و اجتماعی از منظر اسلام است. این کتاب که توسط پژوهشکده سبک زندگی اسلامی تهیه شده، یک راهنمای جامع برای تنظیم روابط اجتماعی در جامعه اسلامی بر پایه‌ی جهان‌بینی توحیدی ارائه می‌دهد.
موضوع و محتوای کلی کتاب
موضوع اصلی کتاب، تبیین یک «نظام ارتباطی» مبتنی بر آموزه‌های اسلامی است. این اثر با تأکید بر اینکه زندگی اجتماعی جزء جدایی‌ناپذیر حیات انسان است، به دنبال پاسخ به این پرسش است که چگونه می‌توان روابط اجتماعی را بر پایه‌ای سالم، مؤثر و مبتنی بر ارزش‌های الهی و انسانی بنا نهاد. محتوای کتاب از کلیات و مفاهیم بنیادین آغاز شده و پس از بررسی مبانی نظری، به ارائه الگوهای عملی و مهارت‌های کاربردی در حوزه ارتباطات میان‌فردی می‌پردازد. این اثر تلاش دارد تا نشان دهد که اسلام برای تمامی جنبه‌های زندگی اجتماعی، از جمله تعاملات روزمره، دارای اصول، روش‌ها و مهارت‌های مشخصی است که می‌تواند راهنمای عمل مسلمانان باشد.
ساختار و محتوای کتاب
کتاب در چهار فصل اصلی سازماندهی شده است که هر یک به جنبه‌ای خاص از سبک زندگی اجتماعی می‌پردازد:
فصل اول: کلیات و مفهوم‌شناسی
این فصل به عنوان مدخلی برای ورود به بحث، به تعریف و تحلیل مفاهیم کلیدی و بنیادین تحقیق می‌پردازد. اصطلاحاتی نظیر «ارتباط»، «ارتباط مؤثر»، «جامعه و اجتماع»، «اصل»، «ارزش»، «روش»، «سلامت» و «مؤلفه‌های سبک زندگی اسلامی» در این بخش به‌دقت واکاوی می‌شوند. همچنین، جایگاه روابط اجتماعی در قرآن و سنت و ابعاد شناختی ارتباطات در این فصل مورد بررسی قرار می‌گیرد.
فصل دوم: مبانی روابط اجتماعی در اسلام
این بخش به ریشه‌ها و بنیادهای نظری روابط اجتماعی از دیدگاه اسلام می‌پردازد. نویسندگان با رویکردی نظام‌مند، مبانی چهارگانه زیر را تحلیل می‌کنند:
- مبانی هستی‌شناختی: بررسی مسائلی چون واقعیت اجتماعی و اصل تأثیر و تأثر متقابل در میان موجودات.
- مبانی انسان‌شناختی: تحلیل ویژگی‌های انسان مانند آفرینش ویژه، اختیار، مسئولیت‌پذیری، مدنی بالطبع بودن، کرامت، حب ذات و دیگرخواهی.
- مبانی الهیاتی: تبیین مفاهیمی چون حاکمیت تکوینی و تشریعی خداوند، هدف‌داری خلقت، هدایتگری الهی و دوسویه بودن حق و تکلیف.
- مبانی ارزش‌شناختی: بررسی اصولی مانند نقش نیت در ارزش‌گذاری رفتارها و جایگاه اکثریت در نظام ارزشی اسلام.
فصل سوم: الگوهای حاکم بر روابط اجتماعی (روابط میان‌فردی) از منظر اسلام
این فصل، قلب کتاب محسوب می‌شود و به ارائه ۲۷ الگوی عملی برای روابط میان‌فردی می‌پردازد. این الگوها که از منابع دینی استخراج شده‌اند، راهنمای جامعی برای رفتار در موقعیت‌های مختلف اجتماعی هستند. برخی از مهم‌ترین این الگوها عبارتند از:
- الگوی باورمندی به متعلقات ایمان: نقش ایمان در کاهش اشتباهات و تقویت انگیزه الهی.
- الگوی آگاهی و هدفمندی: اهمیت داشتن شناخت و هدف در ارتباطات.
- الگوی عزت نفس: تعریف، چگونگی ایجاد و تأثیر عزت نفس بر روابط.
- الگوی حسن ظن (مثبت‌اندیشی): راهکارهای تقویت مثبت‌اندیشی و پرهیز از بدگمانی.
- الگوی میانه‌روی، صداقت، احترام متقابل ، رعایت حریم خصوصی.
- الگوی ادب گفتاری، نظم و برنامه‌ریزی و مسئولیت‌پذیری اخلاقی
- الگوی پاسخ‌گویی، انصاف، الگوی محبت و همدلی
- الگوی خویشتنداری و صبر، الگوی تغافل
- الگوی مزاح و شوخ‌طبعی، الگوی نظارت و کنترل
- الگوی پیش‌بینی‌پذیری، الگوی امیدواری به زندگی و مهار خشم
- الگوی عدم تحقیر، پاکدامنی، بخشش و خودآشکارسازی
فصل چهارم: روش‌ها و مهارت‌های روابط اجتماعی در اسلام
آخرین فصل کتاب به جنبه‌های کاملاً کاربردی اختصاص دارد و روش‌ها و مهارت‌های عملی را برای برقراری ارتباط مؤثر آموزش می‌دهد. این بخش شامل دو دسته مهارت است:
- مهارت‌های کلامی: شامل روش‌هایی چون حکمت، جدال احسن، موعظه، پاداش و فصاحت و بلاغت.
- مهارت‌های غیرکلامی: شامل تحلیل و آموزش استفاده صحیح از ظاهر فیزیکی، اشاره و حرکت، چهره و رفتار چشمی، رفتار آوایی (لحن و آهنگ صدا)، لمس و توجه به محیط و زمان.
نتیجه‌گیری کتاب
کتاب به این نتیجه می‌رسد که اسلام یک نظام جامع و منسجم برای زندگی اجتماعی ارائه می‌دهد که مبتنی بر مبانی نظری عمیق و اصول اخلاقی پایدار است. این نظام صرفاً مجموعه‌ای از دستورات فردی نیست، بلکه یک «سبک زندگی» است که در آن، تمام روابط انسانی، از روابط خانوادگی گرفته تا تعاملات اجتماعی گسترده، تحت تأثیر یک جهان‌بینی توحیدی قرار دارد. با به کار بستن الگوها و مهارت‌های معرفی‌شده در این کتاب، فرد می‌تواند به یک زندگی اجتماعی سالم، پویا و هدفمند دست یابد که در آن هم نیازهای فردی تأمین می‌شود و هم به تعالی جامعه کمک می‌شود.
رویکرد نویسنده
رویکرد نویسندگان در این کتاب، یک رویکرد نظام‌مند، تحلیلی و مبتنی بر منابع اصیل اسلامی (قرآن و سنت) است. آن‌ها با یک سیر منطقی، ابتدا زیربناهای فکری و نظری موضوع را در فصل دوم بنیان می‌نهند، سپس در فصل سوم اصول و الگوهای کلی حاکم بر رفتار را استخراج می‌کنند و در نهایت در فصل چهارم، راهکارهای عملی و مهارتی را بر اساس آن اصول ارائه می‌دهند. این ساختار منسجم، به خواننده کمک می‌کند تا درک عمیق و کاربردی از موضوع پیدا کند.
نقاط قوت کتاب
- ساختار نظام‌مند: ارائه مباحث در یک چارچوب منسجم از مبانی تا الگوها و مهارت‌ها.
- جامعیت: پوشش گسترده‌ای از مفاهیم، اصول و الگوهای مرتبط با روابط اجتماعی.
- استناد قوی به منابع: تکیه بر آیات قرآن و روایات معتبر به عنوان اساس تحلیل‌ها.
- رویکرد کاربردی: ارائه الگوها و مهارت‌های عملی که برای خواننده قابل استفاده است.
- تازگی در طبقه‌بندی: ارائه ۲۷ الگوی مشخص برای روابط اجتماعی که در نوع خود نوآورانه است.
مخاطبان هدف کتاب
با توجه به ماهیت پژوهشی و عمق مطالب، این کتاب برای طیف وسیعی از مخاطبان، به‌ویژه گروه‌های زیر، مفید و قابل استفاده است:
- پژوهشگران و دانشجویان حوزه‌های علوم اسلامی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و علوم ارتباطات.
- مبلغان دینی و کارشناسان فرهنگی که به دنبال ارائه محتوای نظام‌مند در زمینه سبک زندگی هستند.
- عموم افراد تحصیل‌کرده و علاقه‌مند به شناخت و پیاده‌سازی یک سبک زندگی اجتماعی مبتنی بر آموزه‌های اسلامی در زندگی فردی و خانوادگی خود.
اهمیت کتاب
اهمیت این اثر در ارائه یک چارچوب جامع و مدون برای «سبک زندگی اجتماعی اسلامی» است. در دورانی که سبک‌های زندگی مختلفی به جامعه عرضه می‌شود، این کتاب با رویکردی علمی و مستند، یک الگوی جایگزین و اصیل را معرفی می‌کند که ریشه در منابع وحیانی دارد و می‌تواند راهنمای عملی برای مواجهه با چالش‌های اجتماعی معاصر باشد.
مشخصات کتاب
عنوان: سبک زندگی اجتماعی از دیدگاه اسلام
نویسندگان: محمدتقی فعالی، مهدی فدایی
تهیه‌کننده: پژوهشکده سبک زندگی اسلامی
ناشر: مؤسسه فرهنگی هنری سبک زندگی آل یاسین
نوبت چاپ: اول، پاییز ۱۳۹۷
مشخصات ظاهری: ۴۳۲ صفحه
شابک: 978-600-7817-90-9
موضوع: شیوه زندگی – جنبه های مذهبی – اسلام
برای تهیه این کتاب به مؤسسه سبک زندگی آل یاسین مراجعه و یا با شماره ۰۲۵۳۲۹۲۳۸۲۷ تماس حاصل فرمایید.
آدرس: قم، خیابان شهید صدوقی (زنبیل آباد)، خیابان شهید اسماعیل شهبازی، پلاک ۹۳
درگاه فروشگاه اینترنتی ناشر: www.timaas.ir