آمار‌های غذایی ایران
نویسنده: علی کیادربندسری و نسرین خانی اوشانی
آمار‌های غذایی ایران
نوشابه
سرانه مصرف سالانه نوشابه در ایران ۴۲ و در جهان تنها ۱۰ لیتر است! یعنی ما چهار برابر استاندارد‌ها نوشابه می‌نوشیم! ایرانیان سالیانه بیش از ۴ هزار میلیارد تومان برای نوشابه هزینه می‌کنند. رقمی بیش از یک ماه یارانه نقدی ۷۰ میلیون نفر! کمبود کلسیم در کشور ما بسیار جدی است و نوشابه مانع جذب کلسیم مواد غذایی می‌شود.
نان
در ایران شش برابر دنیا نان خورده می‌شود. اگر هر نان بربری را دویست گرم فرض کنیم، ما در سال ۸۰۰ نان بربری می‌خوریم؛ یعنی بیش از ۲ نان در روز. سرانه مصرف نان هر ایرانی در سال ۱۶۰ کیلوگرم است، در حالی که این آمار در جهان تنها ۲۵ کیلوگرم است. در واقع ایرانیها شش برابر آمار جهانی نان می‌خورند و از این لحاظ در صدر جهان قرار دارند. همچنین دورریز نان در کشور ما وضعیت نامطلوبی دارد و همه این ۱۶۰ کیلوگرم مصرف نمی‌شود. در ایران سالیانه ۲۵ میلیارد قرص نان پخته می‌شود.
تخم‌مرغ
هر ایرانی در سال هشت کیلوگرم تخم‌مرغ مصرف می‌کند. با فرض اینکه هر تخم مرغ ۶۰ گرم باشد، آمار مصرف تخم‌مرغ برای هر ایرانی در سال ۱۳۳ عدد است؛ یعنی هر سه روز یک تخم مرغ. در آمار جهانی لازم است هر فرد ۲۴ کیلوگرم تخم مرغ مصرف می‌کند؛ معادل ۴۰۰ عدد در سال، به صورت میانگین روزی یک عدد. ژاپن با مصرف ۱۸ کیلوگرم در سال رکورددار است.
شیر
سرانه مصرف شیر در ایران ۷۰ کیلوگرم اعلام شده است. طبق آمار جهانی متوسط مصرف شیر در جهان ۱۹۰ کیلوگرم و در کشور‌های اروپایی بین ۳۰۰ تا ۴۵۰ کیلوگرم اعلام شده است. این آمار در کشور‌های توسعه‌یافته جهان به ۵۰۰ کیلوگرم هم می‌رسد. در فرانسه متعادل‌ترین رژیم غذایی در ارتباط با بیماری‌‌های قلبی و طول عمر را دارد، سرانه مصرف شیر ۴۰۰ کیلوگرم است.
ماهی
ایران به ۲ دریای دریای خزر و خلیج فارس مشرف است؛. میزان صید ماهی در ایران جایگاه خوبی بین کشور‌های دیگر دنیا دارد؛ اما هنوز ماهی وارد سبد غذایی مردم ایران نشده است. همه ما افرادی را می‌شناسیم که از مزه ماهی متنفرند.
میوه
ایران در تولید پانزده میوه اصلی جهان مقام اول تا دهم را دارد و بیش از چهار درصد از میوه دنیا را تولید می‌کند. به همین دلیل میوه بیشتری نسبت به کشور‌های دیگر دنیا مصرف می‌کنیم. ما دو برابر مردم دنیا و ۵/۱ برابر مردم اروپا میوه مصرف می‌کنیم. رکورددار مصرف میوه در دنیا دومنیکن است که مردم آن روزانه یک کیلوگرم میوه می‌خورند.
آب
در مصرف آب در ایران قابل دفاع است. البته بخشی از مصرف بالای آب بین ایرانیها به هزینه پایین و آب و هوای گرم‌سیری ایران برمی‌گردد. ما دو برابر مردم دنیا آب مصرف می‌کنیم، تقریباً روزی یک لیتر.
برنج
شاید همه تصور کنیم که از برنج‌خورترین مردم دنیا هستیم؛ اما آمار چیز دیگری را ثابت می‌کند. تا سی سال پیش مصرف سرانه برنج ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم بوده و طی چند ساله گذشته این میزان به ۳۹ تا ۴۰ کیلوگرم افزایش داشته است. مصرف برنج در ایران کمتر از نصف کشور‌های دیگر آسیاست. پرمصرف‌ترین کشور جهان تایلند است که سرانه مصرف برنج در این کشور ۱۴۰ کیلوگرم است. این در حالی است که این آمار در کشور ترکیه فقط ۸ کیلوگرم است.
نمک
ایرانیها در مصرف سم سفید رکورددار هستند. ما روزانه ۲۰ گرم نمک مصرف می‌کنیم، دو برابر آنچه در دنیا نمک استفاده می‌کنند و چهار برابر آنچه کارشناسان تغذیه آن را استاندارد می‌دانند.
شکر
در این بخش از همه دنیا جلوتر هستیم. سرانه مصرف شکر ایرانیان در سال نگران کننده است. هر ایرانی در روز ۱۰۰ گرم شکر مصرف می‌کند که کارشناسان تغذیه آن را دلیل اصلی اضافه وزن ایرانیها می‌دانند. سرانه مصرف شکر در ایران حدود سی کیلوگرم در سال است که استاندارد جهانی آن پنج کیلوگرم است. سرانه مصرف شکر هر ایرانی شش برابر میانگین دنیاست!
آدامس
ایرانیها در ۹ ماه اول امسال ۷۳ میلیارد و ۸۹۰ میلیون تومان آدامس جویدند تا مصرف آدامس ایرانیها ظرف چهار سال صد برابر شده باشد. از هر ده خانم شهرنشین هفت نفر روزانه حداقل یک آدامس مصرف می‌کنند. در نتیجه ایران به عنوان بزرگترین مصرف‌کننده آدامس در جهان معرفی شده است.
روغن
سرانه مصرف روغن در ایران ۲۱ کیلوگرم است. این در حالی است که وزیر بهداشت از اضافه شدن سالانه ۳ کیلوگرم روغن به سرانه مصرف ایرانیها خبر داده است. ایرانیها در حالی رکورددار مصرف روغن‌‌های مضر هستند که از مصرف روغن زیتون غافل شده‌اند. سرانه مصرف روغن زیتون، این داروی طبیعی، در کشور فقط ۲۲۰ گرم است. در برخی کشور‌های جهان سرانه مصرف این کالا به ۲۷ کیلوگرم نیز می‌رسد. کشور سوریه بالا‌ترین آمار مصرف روغن زیتون را، با ۲۷ کیلوگرم در سال، به خود اختصاص داده است. این کشور به دلیل مصرف بالای این ماده طبیعی با کمترین مشکل بیماری‌‌های قلبی و عروقی مواجه است. سرانه مصرف روغن زیتون در کشور یونان ۲۴ کیلوگرم، اسپانیا ۱۴ کیلوگرم و ایتالیا ۱۲ کیلوگرم است.
گوشت
سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (فائو) در دسامبر ۲۰۱۲ سرانه مصرف گوشت (قرمز و سفید) در جهان را ۴۱ کیلوگرم اعلام کرد. این در حالی است که ایرانیها سالانه حدود ۳۶ کیلوگرم گوشت مصرف می‌کنند. این میزان از آمار جهانی کمتر و از میانگین آسیا بالاتر است. همچنین ایران از لحاظ مصرف گوشت بین ۱۹۶ کشور جهان در رتبه ۹۸ قرار دارد. ایرانیها در یک سال ۱۳ کیلوگرم گوشت قرمز و ۲۴ کیلوگرم گوشت مرغ مصرف می‌کنند. مردم آمریکا بزرگترین مصرف کنندگان گوشت در جهان هستند. آنها سالانه ۱۲۰ کیلوگرم گوشت می‌خورند. جالب اینکه مردم کویت نیز با ۱۱۹ کیلوگرم در جایگاه دوم گوشتخوارترین مردم دنیا قرار دارند.
ویتامین D
ویتامین D جزو شایع‌ترین ریزمغذی‌‌هایی است که در ایران دچار کمبود است. نتایج اخیر بررسی کشوری ریزمغذی‌‌ها نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد مردم، به خصوص جمعیت شهرنشین، دچار کمبود این ویتامین هستند. تحقیقاتی هم که به صورت پراکنده در بعضی مراکز استان‌ها انجام شده نشان می‌دهد افراد بزرگسال جامعه ایران بین ۴۰ تا ۸۰ درصد، کمبود ویتامین D دارند که آمار هشداردهند‌ه‌ای است.
منبع اصلی ویتامین D نور خورشید و منابع غذایی آن محدود است. از منابع غذایی این ویتامین می‌توان به ماهی، به خصوص سالمون و ساردین، روغن کبد ماهی، زرده تخم‌مرغ (به میزان کم) و لبنیات اشاره کرد. متأسفانه ماهی و روغن کبد ماهی در برنامه غذایی ایرانیها جایگاه بالایی ندارد. البته در صورت مصرف کافی این مواد غذایی نیز تنها ۲۰ درصد نیاز روزمره تأمین می‌شود. نور آفتاب بیش از ۸۰ درصد نیاز روزانه به این ویتامین را تأمین می‌کند؛ اما وضع شهرنشینی، آلودگی هوا، نوع پوشش، رنگ پوست تیره، ترس از مضرات نور آفتاب و استفاده از کرم‌‌های ضدآفتاب باعث شده مردم کمتر در معرض نور آفتاب قرار بگیرند و در نتیجه کمبود این ویتامین شایع شود. البته کمبود ویتامین D یک مشکل جهانی است.
سوء تغذیه
سازمان جهانی خواربار و کشاورزی (فائو) اعلام کرد: جمعیت افراد مبتلا به سوءتغذیه حاد در ایران با افزایش ۳۰ درصدی طی ده سال گذشته به ۷/۲ میلیون نفر رسیده است. ایران پس از یمن دارای بیشترین جمعیت مبتلایان به سوءتغذیه حاد در خاورمیانه و شمال آفریقا است.
چاقی
الگوی زندگی و تغذیه در ایران تغییر کرده است. کیفیت غذا هر روز پایین‌تر می‌آید و با وجود سیری شکمی، سیری سلولی در افراد حاصل نمی‌شود. تغییر الگوی مصرف غذایی در دهه‌‌های اخیر باعث شده تنقلات کم‌ارزش جایگزین غذا‌های سالم و مغذی شود. روند رو به افزایش زندگی شهری، تبلیغات گسترده و ناآگاهی والدین باعث شده که مصرف غذا‌های چاق‌کننده حاوی نمک، شکر، قند، چربی و کلسترول در خانواده‌‌ها جا بیفتد. پس از مصرف بیش از حد این غذا‌های چاق‌کننده گرایش به مصرف زیادتر آنها در افراد به وجود می‌آید. بر اساس آمار رسمی وزارت بهداشت از هر ۱۰ ایرانی، ۳ نفر مبتلا به کبد چرب است. همچنین ۶۰ درصد از مرگ‌ومیر‌ها در ایران به دلیل چاقی و عوارض آن است. چاقی و اضافه‌وزن در زنان و مردان ایرانی بین ۴۰ تا ۵۰ درصد است. مهم‌ترین عارضه چاقی افزایش مرگ‌ومیر و کاهش امید به زندگی است؛ چنان‌‌که با افزایش چاقی در جوامع مختلف، از جمله ایران، عوارض قلبی و عروقی، دیابت، عروق مضر و سرطان‌ها نیز بیشتر می‌شود. همچنین میزان چاقی در کودکان ایرانی نیز هر روز بیشتر می‌شود.
منبع:
۱. پایگاه خبری تحلیل تعامل:
۲. دنیای اقتصاد:
۳. جام جم نشریات:
۴. عصر ایران:
۵. خبرگزاری سیاست روز:
۶. نشریه بهداشت و سلامت:
۷. پایگاه اطلاع رسانی صنعت غذا و کشاورزی ایران:
پایش سبک زندگی، شماره ششم، فروردین ماه ۱۳۹۴، صفحات ۸۵-۸۷.