بررسی انتقادی تئوری نئوکلاسیکی رفتار مصرف کننده با نگرشی به ارزش‌های اسلامی

هدف از این تحقیق، بررسی انتقادی نظریه نئوکلاسیکی رفتار مصرف کننده با نگرشی به ارزش‎های اسلامی است. ایده تحقیق حاضر در بررسی رفتار مصرف کنندۀ مسلمان، بر این استوار است که اصولاً تابعِ مطلوبیت این فرد، گسترده‌تر از تابعِ مطلوبیت در تئوری مرسوم است. در تابع مطلوبیت علاوه بر مصارف فرد از کالاها و خدمات، مصارف دیگران و رضایت خداوند نیز قرار دارد. تحقیق حاضر که به روش کتاب‌خانه‌ای انجام شده، مشتمل بر پنج فصل است.

 نقد ارائه شده در این تحقیق، بر این اساس استوار است که اولاً) نظریه نئوکلاسیکی مصرف کننده، دارای بار ارزشی است؛ پس می‌توان مفاهیم ارزشی اسلام را نیز وارد مجموعه نظریه کرد و یک نظریه جدید داد؛ ثانیاً) می‌توان انسان عقلایی را جامع‌تر دید و آن را چنان ترسیم کرد که علاوه بر آنکه در چهارچوب نظریه نئوکلاسیکی بگنجد، بتواند ارزش‌های اسلامی را نیز رعایت کند. نظریه حاضر بحث می‌کند که بر اساس برخی اصول موضوعه که از متون دینی استخراج می‌شوند، تابع مطلوبیت فرد مسلمان علاوه بر مصرف کالاها و خدمات، مطلوبیت سایر افراد و نیز رضایت خداوند را شامل می‌شود. مصرف کننده مسلمان با توجه به درجه ایمان و رضایت خداوند که به صورت متغیری در تابع مطلوبیت تعریف می‌شود، در سطحی از رضایت‌مندی خداوند قرار می‌گیرد. او سپس در آن سطح با تابع مطلوبیتی به هم پیوسته روبه‌رو خواهد شد. در این تابع مطلوبیت به هم پیوسته علاوه بر مصرف خود، مصارف سایرین نیز وجود دارد و فرد مسلمان، این تابع جدید را با توجه به قید درآمدی ماکزیمم می‌کند. با فرآیند پیشینه‌سازی به تابع تقاضای فرد از کالا خواهیم رسید که به قیمت کالای درآمد فرد، قیمت سایر کالاها و مصارف سایرین از کالای مورد نظر بستگی دارد. تابع تقاضای به دست آمده حالت کلی و عمومی تابع تقاضای نئوکلاسیکی است و می‌توان این نتیجه را بیان کرد که نظریه نئوکلاسیکی رفتار مصرف کننده، حالت خاص نظریه مطرح شده در این تحقیق است.