زندگی معنوی: جلسه چهل و ششم (صوت و متن)

زندگی معنوی ـ جلسه چهل و ششم ـ مورخ 2/ 12/ 1394

در جلسه گذشته گفتیم چون خدا عزیز است و صاحب عزت، می‌خواهد عزت و مقهورناپذیری خود را به عالمیان نشان دهد حتی در وضعیت گناه و نافرمانی بندگان. هم چنین از آن جهت که او ستّار است نمی‌خواهد آدمیان را رسوا و مفتضح کند.

و اما ادامه بحث:
اسم ستار از اسماءِ جمال الهی

آغاز قرآن با «بسم الله الرحمن الرحیم» حاوی نکات مهم و مختلفی است:

1.       در این آیه سه اسم آمده است: الله، رحمان، رحیم.

2.       نسبت رحمان به سایر اسماء، همان نسبت الله است به رحمان.

3.       این آیه، چون آغازگر قرآن است پس در سراسر قرآن، جاری است و قرآن نازله این آیه می‌باشد. به عبارت دیگر، خدا خواست نسبت به آدمیان رحمتی به صورت لفظ و کلام داشته باشد قرآن را نازل نمود.

4.       همان طور که اسم رحمان خدا، مبدأ نزول قرآن است، مبدأ جهان و تکوین نیز هست. انسان نیز بخشی از تکوین و جهان است. پس خدا براساس اسم رحمانش، جهان، انسان و قرآن را آفرید.

5.        ذیل اسم رحمان، اسماء جمال و جلال الهی قرار دارد.

6.       یکی از اسماء جمال، اسم ستّار است. خدا جهان را با اسماء جمال از جمله اسم ستّار آفرید و با همین اسم ستّار، آن را مدیریت می‌کند. از این رو، انسان‌ها در این دنیا، حقیقت یکدیگر را نمی‌توانند ببینند. در غیر این صورت، هیچ جمعی شکل نمی‌گرفت و هیچ خانواده‌ای تشکیل نمی‌شد.

7.       در آخرت برخلاف دنیا، اسم عدل خدا ـ که از اسماء جلال الهی می‌باشد ـ حاکم و ظاهر است و اسم ستّار خداوند باطن می‌گردد. از این رو، قیامت، یَوْمَ تُبْلَی السَّرائِرُ[1] است.

8.       آیه «بسم الله الرحمن الرحیم» در کنار آیه «لِمَنِ الْمُلْکُ الْیَوْمَ  لِلَّهِ الْوَاحِدِ الْقَهَّار»[2] نشان می‌دهد که خدا هستی را با اسم رحمان خود آغاز کرد و با اسم جلال و قهر خویش بخصوص عدل، پایان خواهد داد.
نکته‌ای در باب زمین شناسی قرآنی

خدا در این باره زمین، دو تعبیر دارد: دحو[3] و نقص[4].

آغاز زمین، از خانه خداست. بعد گسترش پیدا کرد و توسعه یافت. پس از توسعه، به سمت نقص کشیده می‌شود تا جایی که به برچیده‌شدن بساط زمین منجر خواهد شد.

پس هر روز که از عمر زمین و آدمیان می‌گذرد بسوی نقص و عدل می‌روند.

نکته‌ای ذوقی و درست؛ آغاز خلقت انسان‌ها به صورت ذرّه بوده سپس توسعه یافته، و پس از آن شاید و شاید به سمت ذره شدن پیش می‌رود. قد بلند انسان‌ها و حیوانات گذشته نسبت به زمان کنونی، شاهد بر این مدعاست.
گسترش عدالت، مهم‌ترین خصیصه آخر الزمان

زمین، از ستّاریت خدا آغاز شد و به سمت عدل خدا می‌رود. از این رو گسترش عدالت، مهم‌ترین خصیصه آخر الزمان و موعود آخر الزمان است. تنها ولیّ‌ خداست که می‌تواند عدالت را گسترش دهد. با گسترش و ظهور عدالت الهی، ستّاریت خدا مخفی خواهد شد و از ظاهر به باطن خواهد رفت. از این رو، فساد آدمیان، بیش از گذشته آشکار خواهد شد و گناهکاران، بیش از گذشته مفتضح می‌گردند. البته، افتضاح‌شدن در این دنیا، خود مصداق رحمت و نصرت خداست؛ زیرا امرشان به قیامت موکول نخواهد شد.

خوشا به حال کسی که خلاف می‌کند و تا شب نشده جوابش را بگیرد و بدا بحال کسی که خلاف می‌کند ولی جواب نمی‌گیرد و جمع می شود برای قیامت و آخرت. پس باید از حوادث تلخ، خوشحال بود چون یا برای تسویه گذاشته است و یا برای ترفیع درجه.

خلاصه این که خدا فقط رحمان است و رحمت یعنی، نفع رساندن به بندگان؛ زیرا خدا بی‌نیاز مطلق است. منشا خلقتش نیز فقط عشق اوست نه نیازش. خدا آفرید تا چیزی بدهد البته براساس اصل اختیار.

[1]. طارق/9.

[2]. غافر/16.

[3]. نازعات/30: «وَ الْأَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحاها».

[4]. رعد/ 41: أ«وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّا نَأْتِی الْأَرْضَ نَنْقُصُها مِنْ أَطْرافِها…».