معرفی کتاب «با قرآن علی را بشناسیم»؛ | اثر محمدتقی فعالی و حمید فلاحتی
تحلیلی بر رویکرد استدلالی محمدتقی فعالی و حمید فلاحتی در اثبات امامت بلافصل امام علی (ع) از منظر قرآن کریم
امامت بلافصل امام علی (ع) از منظر قرآن کریم
کتاب «با قرآن علی (ع) را بشناسیم» یک اثر کلامی و تفسیری است که با رویکردی علمی و منطقی، به یکی از اساسی‌ترین مباحث اعتقادی در اندیشه اسلامی یعنی مسئله امامت و جانشینی پیامبر اکرم (ص) می‌پردازد. نویسندگان، دکتر محمدتقی فعالی (عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران) و حمید فلاحتی، تلاش کرده‌اند تا با قلمی ساده، روان و مختصر و با تکیه بر براهین مستدل قرآنی، جایگاه امامت و خلافت بلافصل حضرت علی (ع) را برای جویندگان حقیقت تبیین نمایند. این اثر، همان‌طور که از نامش پیداست، قرآن کریم را به عنوان محور اصلی مباحث خود قرار داده و می‌کوشد تا چراغ راه هدایت برای پژوهشگران باشد.
موضوع و محتوای کلی کتاب
موضوع اصلی این کتاب، اثبات جایگاه والای امامت و ولایت به عنوان استمرار مسیر نبوت و یک اصل مهم اعتقادی است. کتاب بر این پایه استوار است که امامت، اساس شریعت و قوام‌بخش نظام اجتماعی است و بدون شناخت امام، زندگی در مسیر حقیقی اسلام کامل نمی‌شود. نویسندگان با تمرکز بر پنج آیه کلیدی از قرآن کریم، به صورت نظام‌مند و با بهره‌گیری از منابع تفسیری و روایی دست اول شیعه و اهل‌سنت، به بررسی دلالت‌های این آیات بر جانشینی حضرت علی (ع) می‌پردازند. رویکرد اثر، اثبات منطقی و استدلالی این امر است که امامت، منصبی الهی بوده و از جانب خداوند و توسط پیامبر (ص) تعیین شده است.
ساختار و محتوای کتاب
این کتاب در یک مقدمه با عنوان «بهانه‌ای برای شروع» و پنج دفتر (بخش) اصلی تنظیم شده است. بهانه‌ای برای شروع: این بخش مقدماتی، اهمیت و جایگاه امامت در منظومه فکری اسلام را تبیین می‌کند و به فلسفه نصب و تعیین امام و شئون و وظایف او می‌پردازد.
هر دفتر به تحلیل و بررسی یکی از آیات مهم قرآن در زمینه ولایت و امامت اختصاص دارد که از ساختار چهاربخشی مشابهی پیروی می‌کنند:
- شأن نزول: در این بخش، روایات و گزارش‌های تاریخی مرتبط با زمان و مکان نزول آیه از منابع شیعه و اهل سنت ارائه می‌شود.
- شرح و تفسیر: به تحلیل لغوی و مفهومی واژگان کلیدی و ساختار آیه پرداخته می‌شود.
- بیان استدلال: در این قسمت، نویسندگان با استفاده از مقدمات به دست آمده، استدلال منطقی خود را برای اثبات امامت حضرت علی (ع) اقامه می‌کنند.
- بهانه‌ها و پندارها: این بخش به طرح و نقد شبهات و دیدگاه‌های مخالفان در مورد دلالت آیه بر امامت اختصاص دارد.
دفترهای پنج‌گانه کتاب به ترتیب عبارتند از:
-
دفتر نخست: آیه ولایت (مائده/۵۵):
این بخش به تفصیل به آیه ولایت می‌پردازد. شأن نزول آیه در هنگام صدقه دادن حضرت علی (ع) در رکوع نماز، و معانی لغوی و اصطلاحی واژگان کلیدی مانند «انّما» و «ولی» مورد بحث قرار می‌گیرد تا انحصار ولایت و سرپرستی در خداوند، پیامبر (ص) و امام علی (ع) اثبات شود.
-
دفتر دوم: آیه تبلیغ (مائده/۶۷):
در این دفتر، آیه تبلیغ که پیامبر (ص) را مأمور به ابلاغ پیامی مهم و حیاتی می‌کند، تحلیل می‌شود. شواهد تاریخی و روایی، به ویژه واقعه غدیر خم که بستر نزول این آیه است، به وضوح نشان می‌دهد که پیام اصلی آن، اعلام رسمی ولایت و امامت علی (ع) بوده است.
-
دفتر سوم: آیه اکمال (مائده/۳):
این بخش بر آیه اکمال دین و اتمام نعمت الهی تمرکز دارد. نویسندگان با استدلال‌های تاریخی و تفسیری اثبات می‌کنند که این آیه در روز غدیر خم، پس از اعلام جانشینی حضرت علی (ع)، نازل شده و کمال دین را به استقرار نظام امامت پیوند می‌زند.
-
دفتر چهارم: آیه اطاعت (نساء/۵۹):
آیه اطاعت که به اطاعت از «اولی الأمر» فرمان می‌دهد، در این دفتر واکاوی می‌شود. مباحث این بخش بر لزوم عصمت «اولی الأمر» و انحصار مصداق آن در اهل بیت (ع) متمرکز است و نشان می‌دهد که اطاعت از ایشان، مطلق و در راستای اطاعت از خدا و رسول است.
-
دفتر پنجم: آیه صادقین (توبه/۱۱۹):
آخرین دفتر به آیه «کونوا مع الصادقین» می‌پردازد. در این بخش استدلال می‌شود که فرمان الهی برای همراهی با «صادقین»، به معنای لزوم پیروی از پیشوایان معصوم است و مصداق کامل و حقیقی «صادقین»، اهل بیت پیامبر (ع) هستند.
- کتاب با بخشی با عنوان «پرسش‌های بی‌پاسخ» به پایان می‌رسد که در آن، سوالاتی بنیادین خطاب به مخالفان نظریه امامت انتصابی مطرح می‌شود.
نتیجه‌گیری کتاب
کتاب با ارائه استدلال‌های متقن و شواهد متعدد به این نتیجه می‌رسد که امامت و جانشینی حضرت علی (ع) یک امر الهی است که ریشه در آیات صریح قرآن کریم دارد. این اثر نشان می‌دهد که با بررسی دقیق و به دور از پیش‌داوری آیات ولایت، تبلیغ، اکمال، اطاعت و صادقین، می‌توان به حقیقتی روشن در مورد رهبری جامعه اسلامی پس از پیامبر (ص) دست یافت.
رویکرد نویسنده
رویکرد نویسندگان، علمی، استدلالی و مبتنی بر منابع معتبر اسلامی است. آنها مباحث پیچیده کلامی و تفسیری را شیوا و منطقی مطرح کرده‌اند. نویسندگان با احترام به دیدگاه‌های مختلف، به نقد و بررسی آنها می‌پردازند. هدف اصلی، ارائه یک بحث متمرکز و مستند برای کسانی است که به دنبال درک قرآنی مسئله امامت هستند. همچنین، رویکرد تطبیقی و انتقادی در بخش «بهانه‌ها و پندارها» کاملاً مشهود است.
نقاط قوت کتاب
- ساختار منسجم و منطقی: تقسیم‌بندی کتاب به پنج دفتر مجزا بر اساس آیات کلیدی، به فهم بهتر مطالب کمک شایانی می‌کند.
- استناد به منابع فریقین: استفاده از منابع معتبر شیعه و اهل‌سنت، اعتبار علمی کتاب را افزایش می‌دهد.
- قلم روان و ساده: علی‌رغم عمق مباحث، زبان کتاب ساده و قابل فهم برای عموم علاقه‌مندان است.
- تمرکز بر استدلال قرآنی: برجسته ترین ویژگی این اثر، محوریت دادن به قرآن به عنوان منبع اصلی است.
مخاطبان هدف کتاب
این کتاب برای گروه وسیعی از مخاطبان، از جمله دانشجویان، طلاب، پژوهشگران علوم قرآنی و حدیث و کلام اسلامی قابل استفاده است. همچنین برای عموم مسلمانانی که به دنبال درک عمیق‌تر و استدلالی مبانی اعتقادی خود هستند، بسیار مفید و خواندنی است.
اهمیت کتاب
در این دوران که شبهات اعتقادی گسترش یافته، کتاب «با قرآن علی (ع) را بشناسیم» منبعی علمی و متقن است که می‌تواند به بسیاری از پرسش‌ها درباره یکی از مهم‌ترین اصول اعتقادی شیعه پاسخ دهد. این اثر با ارائه یک تصویر روشن و مستدل از جایگاه امامت در قرآن، به تقویت پایه‌های ایمانی و تعمیق معرفت دینی کمک می‌کند.
مشخصات کتاب
عنوان: با قرآن علی را بشناسیم
نویسندگان: محمدتقی فعالی و حمید فلاحتی
ناشر: موسسه فرهنگی هنری سبک زندگی آل یاسین
نوبت چاپ: دوم، تابستان ۱۳۹۷
شابک: ۱-۸۳-۷۹۱۷-۶۰۰-۹۷۸
شماره کتابشناسی ملی: ۴۸۴۲۶۹۵
برای تهیه این کتاب به مؤسسه سبک زندگی آل یاسین مراجعه و یا با شماره ۰۲۵۳۲۹۲۳۸۲۷ تماس حاصل فرمایید.
آدرس: قم، خیابان شهید صدوقی (زنبیل آباد)، خیابان شهید اسماعیل شهبازی، پلاک ۹۳
درگاه فروشگاه اینترنتی ناشر: www.timaas.ir