معرفی کتاب «به سوی آرامش»؛ دفتر اول از مجموعه «خانه آرام من» | محمدتقی فعالی

معرفی کتاب «به سوی آرامش»

کتاب «به سوی آرامش» که جلد اول از مجموعه «خانه آرام من» است، به قلم دکتر محمد تقی فعالی، به واکاوی عمیق و چندبعدی یکی از گمشده‌های انسان معاصر، یعنی «آرامش»، می‌پردازد. این کتاب با رویکردی مبتنی بر منابع دینی و اسلامی (قرآن و حدیث)، ضمن معناشناسی و تعریف مفاهیم کلیدی چون سکینه و طمأنینه، به بررسی انواع آرامش و اضطراب (خوب و بد) و جایگاه آنها در زندگی فردی و اجتماعی می‌پردازد. نویسنده با نگاهی دقیق و روانشناسانه، نشان می‌دهد که آرامش واقعی و پایدار، فراتر از آسایش جسمی و مادی بوده و تنها در پرتو ارتباط با خداوند و پیوند با خالق هستی به دست می‌آید.

موضوع و محتوای کلی کتاب

این کتاب به بررسی ماهیت، انواع و روش‌های دستیابی به آرامش واقعی در اسلام می‌پردازد. در جهانی که استرس‌ها، فشارهای روانی و بحران‌های هویتی، انسان را احاطه کرده‌اند، این کتاب به دنبال ارائه راهکاری اصیل و بنیادین برای غلبه بر این چالش‌هاست. دکتر فعالی با نقد نگاه‌های سطحی به آرامش، نشان می‌دهد که بسیاری از راه‌حل‌های امروزی، تنها به «آسایش» جسمی و روانی منجر می‌شوند و نه «آرامش» عمیق و درونی. این کتاب تأکید می‌کند که تنها راه نجات از گرفتاری‌ها و رسیدن به آرامش، بازگشت به قانون خدا و عمل به تعالیم الهی است.

ساختار و محتوای کتاب

این اثر از سه بخش اصلی و یک نتیجه، تشکیل شده است. ساختار کتاب به گونه‌ای است که خواننده را گام به گام با مفهوم آرامش و ابعاد مختلف آن آشنا می‌کند:

بهانه‌ای برای شروع:

در این بخش، وضعیت دنیای پر از استرس و اضطراب امروز را بررسی می‌کنیم و ضرورت پرداختن به مقوله آرامش را از دیدگاهی معنوی و دینی تبیین می‌کنیم.

بخش اول: آرامش چیست؟

این بخش به معناشناسی و تعریف دقیق واژگان کلیدی اختصاص دارد.

• معناشناسی: این بخش به بررسی لغوی و اصطلاحی واژه “آرامش” می‌پردازد و آن را حالتی نفسانی همراه با آسودگی، ثبات و سکون در برابر اضطراب و دلهره تعریف می‌کند. همچنین به واژگان متعدد مرتبط با مفهوم آرامش در متون دینی، از جمله اطمینان، سکینه، قرار، امن و وقار اشاره دارد و سکینه و اطمینان را کلیدی‌ترین آن‌ها می‌داند.
• چیستی سکینه: نویسنده ۱۵ کاربرد از ۶۹ کاربرد واژه سکینه در قرآن را به مفهوم آرامش مربوط می‌داند و آنها را در پنج دسته طبقه‌بندی می‌کند:
  • ارتباط با شب: شش مورد از آیات سکینه به شب اشاره دارند که شب را مایه آرامش جسمی و ذهنی انسان می‌داند.
  • ارتباط با همسر: دو آیه سکونت در رابطه با همسر را مطرح می‌کنند و همسر را مایه آرامش احساسی، جسمی و عصبی می‌دانند.
  • ارتباط با دعای پیامبر: این بخش به آیه مربوط به دعای پیامبر اکرم (ص) برای مؤمنین می‌پردازد که دعای ایشان موجب “آرامش روحی” می‌گردد.
  • ارتباط با تابوت بنی‌اسرائیل: سکینه در تابوت بنی‌اسرائیل را به معنای “آرامش روحی و قلبی” معرفی می‌کند که در پی رفع اضطراب و ترس پدید می‌آید.
  • سکینه به صورت مطلق: پنج آیه که سکینه را به صورت مطلق و به عنوان حالتی نورانی، ناشی از نزول الهی و مایه “آرامش روحی و قلبی” در شرایط بحرانی می‌داند. همچنین به سکینه به عنوان “آرامش تعادلی” اشاره دارد.
• چیستی اطمینان: این بخش به معنای لغوی و قرآنی اطمینان (سکونت، خضوع، انس) می‌پردازد و آن را به صورت اصطلاحی، حالت سکونت نفس، آرامش درونی و امنیت خاطر می‌داند که از رهایی از خوف، رعب و اضطراب ناشی می‌شود.
• تعریف استرس و اضطراب: در این قسمت، مفاهیم متضاد آرامش یعنی استرس و اضطراب از دیدگاه روان‌شناسی و دینی مورد بررسی قرار می‌گیرند. به بررسی ریشه‌های واژه “استرس” و تعریف آن به عنوان پاسخ بدن به موقعیت‌های فشارآور می‌پردازد. همچنین به آمار بالای بیماری‌های مرتبط با استرس در جهان امروز اشاره دارد.

بخش دوم: کدام آرامش؟

در این فصل، کتاب به تمایز میان انواع آرامش، اطمینان و امنیت خوب و بد می‌پردازد و نشان می‌دهد که هر آرامشی مطلوب نیست.

• الف) اطمینان خوب و بد: اطمینان حاصل از یاد خدا را مثبت و پایدار، اما آرامش ناشی از دل‌بستن به متاع دنیا را سطحی، گذرا و نامطلوب ارزیابی می‌کند.
• ب) امنیت خوب و بد: به امنیت و ایمان مطلوب از دیدگاه قرآن اشاره می‌کند و در مقابل، امن دانستن خود از مکر الهی را نامطلوب می‌داند.
• ج) آرامش خوب و بد: آرامش را به دو نوع عارضی (مثل آرامش ناشی از مواد مخدر یا سرگرمی‌های دنیوی) و عمیق (حاصل اعتماد به خالق هستی و یاد او) تقسیم می‌کند و تنها نوع دوم را پایدار و حقیقی می‌داند.
• د) اضطراب خوب و بد: به اضطراب‌های مثبت و منفی می‌پردازد.
• ه) آرامش فردی و اجتماعی: در این قسمت، آرامش از دو منظر فردی و اجتماعی بررسی شده و به اهمیت «امنیت اعتقادی» در یک جامعه دینی اشاره می‌شود.

بخش سوم: جای پای آرامش

این بخش به نشانه‌ها و آثار عملی آرامش در زندگی فرد می‌پردازد.

• نشانه ها: ویژگی‌هایی چون سکونت در عبادت، سکونت در عقل، و سکونت به عنوان نشانه ارزشمندی، از جمله نشانه‌های فرد آرام است.
• آثار: پیامدهای مثبت آرامش مانند موفقیت، سلامت، سهولت در امور، دوراندیشی، پشت‌گرمی و در نهایت رسیدن به بهشت و رستگاری در این بخش تبیین می‌شود.

فرجام سخن:

بخش پایانی به جمع‌بندی مباحث و تأکید بر این نکته می‌پردازد که جهان امروز «آسایش» را به جای «آرامش» عرضه می‌کند، حال آنکه آرامش حقیقی تنها در سایه ارتباط با خداوند و معنویت به دست می‌آید.

نتیجه‌گیری کتاب

کتاب به این پرسش پاسخ می‌دهد. آرامش حقیقی فقط یک حالت روانی یا جسمی نیست، بلکه یک وضعیت وجودی عمیق است. این آرامش، از ایمان و ارتباط با منبع هستی (خدا) سرچشمه می‌گیرد. بر خلاف راهکارهای سطحی دنیای امروز، اسلام مسیر آرامش حقیقی و ابدی را با تسلیم به خداوند و بندگی نشان می‌دهد.

رویکرد نویسنده

رویکرد نویسنده در این کتاب، دینی و قرآنی است. نویسنده با استناد به آیات قرآن کریم و احادیث معصومین، به تحلیل مفاهیم آرامش، سکینه و اطمینان می‌پردازد. این رویکرد در تقابل با نگاه صرفاً روانشناختی مدرن قرار دارد که اغلب بر عوامل بیرونی و مادی تمرکز می‌کند. روان‌شناسی بر اساس محرک و پاسخ است، اما قرآن به تحول درونی انسان نگاه می‌کند. در نگاه قرآن، تغییرات قلبی و باطنی، دنیای بیرون را به نفع انسان دگرگون می‌کند. این تفاوت اصلی، نگاه افقی روان‌شناسان و نگاه عمودی قرآن را نشان می‌دهد.

نقاط قوت کتاب

• موضوع بدیع و مورد نیاز: پرداختن به آرامش در دین، پاسخی به نیاز امروز انسان است.
• استناد به منابع اصیل: کتاب اعتبار و عمق ویژه‌ای دارد، چون بر اساس قرآن و روایات نوشته شده است.
• تحلیل چندبعدی: بررسی آرامش از زوایای مختلف لغوی، قرآنی، روایی، فردی و اجتماعی.
• رویکرد عملی: این کتاب، راهکارهای عملی برای رسیدن به آرامش را به شما می‌آموزد.

مخاطبان هدف کتاب

این کتاب به شما کمک می‌کند تا استرس را مدیریت کرده و آرامش را در زندگی خود پیدا کنید. مناسب افرادی‌ست که به دنبال راهکارهای معنوی و دینی برای مقابله با استرس و اضطراب هستند. همچنین دانشجویان و پژوهشگران رشته‌های الهیات، روانشناسی اسلامی و مطالعات قرآنی می‌توانند از محتوای عمیق آن بهره‌مند شوند.

اهمیت کتاب

این کتاب، با نگاهی عمیق به علل اصلی استرس و اضطراب، به شما کمک می‌کند تا آرامش از دست‌رفته را دوباره پیدا کنید. در عصر حاضر، راه‌حل‌های پزشکی و روانشناختی تنها به صورت موقت یا سطحی به این مشکلات می‌پردازند. کتاب حاضر با بازگشت به آموزه‌های اصیل دینی، راهی عمیق و دائمی را برای دستیابی به آرامش واقعی و درونی نشان می‌دهد. این اثر تأکید می‌کند که آرامش نه یک حالت بیرونی، بلکه یک وضعیت قلبی و روحی است. آرامش تنها با اتصال به منبع اصلی آرامش، یعنی خداوند، میسر می‌شود.

مشخصات کتاب

عنوان: به سوی آرامش (از مجموعه خانه آرام من)

مؤلف: دکتر محمد تقی فعالی

ناشر: انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری سبک زندگی آل یاسین

نوبت چاپ: اول، زمستان ۱۳۹۳

موضوع: آرامش از دیدگاه قرآن و حدیث، مقابله با استرس و اضطراب

شابک: ۱-۶-۹۳۵۸۸-۶۰۰-۹۷۸

برای تهیه این کتاب به مؤسسه سبک زندگی آل یاسین مراجعه و یا با شماره ۰۲۵۳۲۹۲۳۸۲۷ تماس حاصل فرمایید.

آدرس: قم، خیابان شهید صدوقی (زنبیل آباد)، خیابان شهید اسماعیل شهبازی، پلاک ۹۳

درگاه اینترنتی ناشر: www.timaas.ir