معرفی کتاب «خزان آرامش»؛ دفتر سوم از مجموعه «خانه آرام من» | محمدتقی فعالی

معرفی جامع کتاب “خزان آرامش“

کتاب “خزان آرامش”، سومین دفتر از مجموعه شش جلدی “خانه آرام من” به قلم دکتر محمدتقی فعالی، به آسیب‌شناسی یکی از بزرگترین چالش‌های انسان معاصر، یعنی از دست دادن آرامش، می‌پردازد. این اثر با بررسی مفاهیم استرس و اضطراب و ریشه‌یابی عوامل درونی و بیرونی که منجر به بی‌قراری انسان می‌شوند، به دنبال ارائه راهکارهایی برای “رهایی از تشویش” است. نویسنده با بهره‌گیری از منابع دینی، به ویژه قرآن، و تلفیق آن با مفاهیم روانشناسی، نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با شناخت صحیح علل ناآرامی و به کار بستن راهکارهای مبتنی بر ایمان، به آرامش پایدار دست یافت.

موضوع و محتوای کلی کتاب

موضوع اصلی کتاب، تحلیل پدیده “بی‌قراری” و عواملی است که آرامش را در زندگی انسان به خزان می‌کشانند. کتاب با تعریف علمی استرس و اضطراب آغاز می‌کند و سپس به پرسش بنیادین “چرا بی‌قراریم؟” پاسخ می‌دهد. محتوای کلی اثر بر این پایه استوار است که ناآرامی‌های بشر صرفاً ناشی از محرک‌های بیرونی نیست، بلکه بخش بزرگی از آن ریشه در عوامل درونی، طرز نگرش، بی‌هدفی و گسست معنوی دارد. دکتر فعالی با بررسی پیامدها و نشانه‌های جسمی، روانی و شناختی استرس، اهمیت پرداختن به این موضوع را آشکار می‌سازد و در نهایت، راهکارهایی را برای بازیابی آرامش از دست رفته ارائه می‌دهد.

ساختار و محتوای کتاب

این کتاب ۸۴ صفحه‌ای در پنج فصل اصلی و یک مقدمه و نتیجه‌گیری سازماندهی شده است. کتاب “خزان آرامش” با ساختاری منظم و منطقی، از تعریف مسئله به سمت ارائه راه‌حل حرکت می‌کند. فصول اصلی کتاب عبارتند از:

• بهانه‌ای برای شروع:

  این بخش با آمارهای تکان‌دهنده از بیماری‌های مرتبط با استرس در دنیای امروز آغاز می‌شود و بیان می‌کند که عصر حاضر را «عصر اضطراب» و «عصر فشارهای روانی» نامیده‌اند. سپس دیدگاه قرآن مطرح می‌شود که مشکلات بشر، راهی برای بازگرداندن او به مسیر صحیح است.

• فصل اول: استرس چیست؟:

  در این فصل، ریشه لغوی واژه استرس (Stress) از کلمه لاتین Stringere به معنای «سختی» تشریح می‌شود. این فصل به بررسی دیدگاه‌های روان‌شناختی، به‌ویژه نظریات “هانس سلیه” ، در تعریف استرس به عنوان یک واکنش روانی-تنی در برابر محرک‌ها می‌پردازد.

• فصل دوم: اضطراب چیست؟:

  این فصل به تمایز میان استرس و اضطراب می‌پردازد. اضطراب، نوعی نگرانی همراه با علائم جسمی است که لزوماً در پاسخ به یک خطر واقعی و بیرونی نیست ، بلکه می‌تواند ناشی از پیش‌بینی خطرات احتمالی در آینده باشد.

• فصل سوم: چرا بی‌قراریم؟:

  این فصل که بخش اصلی کتاب را تشکیل می‌دهد، به تفصیل به عوامل ایجادکننده تنش می‌پردازد:

  • الف) عوامل درونی و روانی: شامل طرز نگرش ، بی‌هدفی در زندگی ، رفتارهای اجتنابی ، ارتکاب گناه یا جرم ، از دست دادن اعتماد به نفس و بی‌‌ایمانی.
  • ب) عوامل بیرونی: شامل عوامل فیزیکی (مانند آلودگی صوتی) ، شیمیایی و میکروبی ، رژیم غذایی نامناسب ، بی‌تحرکی و بلوغ.
  • ج) عوامل اجتماعی-محیطی: شامل مقایسه خود با دیگران ، کشمکش‌های اجتماعی ، فرهنگ تحمیلی ، فقر و محرومیت ، پذیرش نقش‌های جدید ، فشار شغلی و پیروی از سبک زندگی بیگانه.

• فصل چهارم: پیامدها و نشانه‌ها:

  در این فصل، آثار و علائم استرس و اضطراب در حوزه‌های مختلف بررسی می‌شود:

  • آثار فشار روانی: شامل آثار روان-تنی (بیماری‌های جسمی با منشأ روانی)، آثار روانی، تنش عاطفی و تنش مغزی.
  • نشانه‌های تنیدگی روانی: شامل نشانه‌های زیستی، عاطفی، شناختی و رفتاری که به صورت جداول مقایسه‌ای ارائه شده است.

• فصل پنجم: رهایی از تشویش:

  این فصل چهار رویکرد کلی برای مقابله با استرس ارائه می‌دهد:

  • رهیافت پاسخ‌درون: تمرکز بر تغییر واکنش فرد نسبت به استرس.
  • رهیافت متکی بر منابع محیطی: استفاده از حمایت‌های اجتماعی.
  • رهیافت تلفیقی: ترکیبی از روش‌های مختلف برای مواجهه با تنش.
  • رهیافت حذف و تعدیل محرک: تلاش برای از بین بردن یا کاهش عامل استرس‌زا.
  • رهیافت تلفیقی: ترکیبی از راهکارهای درونی و بیرونی.

نتیجه‌گیری کتاب

نتیجه‌گیری اصلی کتاب این است که استرس و اضطراب، اگرچه بخشی از زندگی مدرن هستند، اما قابل مدیریت و کنترل می‌باشند. راه حل بنیادین برای رهایی از تشویش، صرفاً حذف محرک‌های بیرونی نیست، بلکه ایجاد تحول درونی، اصلاح نگرش‌ها، هدفمند کردن زندگی و تقویت ارتباط معنوی با خداوند است. کتاب نشان می‌دهد که آرامش حقیقی از درون انسان و از طریق ایمان و توکل به دست می‌آید.

رویکرد نویسنده

دکتر محمدتقی فعالی در این اثر، رویکردی تلفیقی را به کار گرفته است. او ضمن بهره‌گیری از تعاریف و مفاهیم روانشناسی مدرن برای تبیین استرس و اضطراب، چارچوب اصلی تحلیل و راهکارهای خود را بر مبنای آموزه‌های قرآنی و اسلامی بنا می‌کند. این رویکرد به خواننده کمک می‌کند تا ضمن درک علمی مسئله، راه حل را در یک بستر معنوی و عمیق‌تر جستجو کند.

نقاط قوت کتاب

• ساختار منطقی: حرکت از تعریف مشکل به سمت ارائه راه‌حل.
• جامعیت در بررسی علل: پوشش دادن عوامل درونی، بیرونی، فردی و اجتماعی.
• رویکرد تلفیقی: استفاده همزمان از مفاهیم روانشناسی و آموزه‌های دینی.
• کاربردی بودن: ارائه جداول و دسته‌بندی‌های مشخص برای درک بهتر نشانه‌ها و عوامل استرس.
• زبان ساده و روان: که مطالعه آن را برای عموم مخاطبان آسان می‌سازد.

مخاطبان هدف کتاب

• افرادی که با استرس، اضطراب و فشارهای روانی دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
• دانشجویان رشته‌های روان‌شناسی، مشاوره و علوم انسانی.
• مربیان و مشاورانی که به دنبال منبعی برای درک استرس از منظر فرهنگی و دینی هستند.
• عموم علاقه‌مندان به کتاب‌های حوزه خودیاری (Self-help) و توسعه فردی.

اهمیت کتاب

اهمیت “خزان آرامش” در این است که به یکی از فراگیرترین مشکلات عصر حاضر از منظری متفاوت می‌نگرد. در حالی که بسیاری از راهکارها بر مدیریت استرس در سطح رفتاری تمرکز دارند، این کتاب به ریشه‌های درونی و معنوی ناآرامی توجه کرده و راه حلی بنیادین را پیشنهاد می‌دهد که با فرهنگ و باورهای دینی مخاطبان ایرانی سازگار است.

مشخصات کتاب

عنوان: خزان آرامش (خانه آرام من – کتاب سوم)

نویسنده: دکتر محمدتقی فعالی

ناشر: انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری سبک زندگی آل یاسین

نوبت چاپ: اول، زمستان ۱۳۹۳

صفحه‌آرا: احمد خان بابائی

تعداد صفحات: ۸۴ صفحه به علاوه ۱۵ صفحه مقدمات

شابک: ۹۷۸-۶۰۰-۹۵۲۵۳-۰-۰

برای تهیه این کتاب به مؤسسه سبک زندگی آل یاسین مراجعه و یا با شماره ۰۲۵۳۲۹۲۳۸۲۷ تماس حاصل فرمایید.

آدرس: قم، خیابان شهید صدوقی (زنبیل آباد)، خیابان شهید اسماعیل شهبازی، پلاک ۹۳

درگاه اینترنتی ناشر: www.timaas.ir