معرفی کتاب «دین و سلامت جامعه: تغییر پارادایم» | گری گاندرسون و جیمز کوکران، مترجم: سیده عفت حسینی

معرفی کتاب «دین و سلامت جامعه: تغییر پارادایم»

کتاب دین و سلامت جامعه: تغییر پارادایم (Religion and the Health of the Public: Shifting the Paradigm) ، نوشته گری آر. گاندرسون و جیمز آر. کوکران، اثری پیشگام و تحلیلی است که به بررسی ارتباط عمیق، تاریخی و اغلب نادیده گرفته‌شده بین دین و سلامت عمومی می‌پردازد. نویسندگان با اذعان به اینکه این دو حوزه به شکلی جدایی‌ناپذیر در هم تنیده‌اند، استدلال می‌کنند که پارادایم فکری فعلی در حوزه سلامت، نیازمند یک تحول جدی است. این کتاب با معرفی مفاهیم نوآورانه‌ای مانند «سرمایه‌های سلامت دینی» و «دلایل اصلی زندگی» ، یک نقشه مفهومی جدید برای همکاری مؤثر میان رهبران دینی و متخصصان سلامت جامعه ارائه می‌دهد تا از ظرفیت‌های دین برای بهبود سلامت و رفاه همگانی بهره‌برداری شود.

چکیده

این کتاب استدلال می‌کند که علی‌رغم ارتباط تاریخی عمیق میان دین و سلامت، این دو حوزه در دوران مدرن از یکدیگر فاصله گرفته‌اند. نویسندگان این جدایی را مانعی برای دستیابی به سلامت پایدار در جوامع می‌دانند و خواستار یک «تغییر پارادایم» هستند. این تغییر، نیازمند گذار از یک رویکرد مبتنی بر کمبودها و بیماری‌ها به یک رویکرد مبتنی بر دارایی‌ها و نقاط قوت است. کتاب مفاهیم کلیدی «سرمایه‌های سلامت دینی» (دارایی‌های ملموس و ناملموسی که دین به جامعه عرضه می‌کند) و «دلایل اصلی زندگی» (در مقابل دلایل اصلی مرگ) را معرفی می‌کند. هدف نهایی، ارائه یک چارچوب نظری و عملی برای ایجاد همکاری سازنده میان نهادهای دینی و سیستم‌های سلامت عمومی است.

موضوع و محتوای کلی کتاب

موضوع اصلی کتاب، لزوم یک «تغییر پارادایم» در نگاه به سلامت عمومی است؛ تغییری که دین و معنویت را نه به‌عنوان یک متغیر حاشیه‌ای یا مانع، بلکه به‌عنوان یک جزء اساسی و یک منبع بالقوه برای سلامت جامعه در نظر می‌گیرد. محتوای کتاب حول محورهای زیر است:

• نقد پارادایم موجود: بررسی رویکرد عمدتاً سکولار و بالینی نظام سلامت که از ظرفیت‌های جوامع ایمانی غافل است.
• معرفی سرمایه‌های سلامت دینی: تعریف و تبیین منابعی مانند اعتماد، شبکه‌های اجتماعی، معنابخشی، حمایت معنوی و رهبری که در جوامع دینی وجود دارد.
• ارائه مدل‌های همکاری: پیشنهاد چارچوب‌های عملی برای ایجاد پیوند میان نظام سلامت و نهادهای دینی.
• رهبری مرزی: معرفی الگویی از رهبری که قادر به ایجاد پل میان دنیاهای متفاوت دین و سلامت است.

ساختار و محتوای کتاب

کتاب در نه فصل سازماندهی شده و یک مسیر منطقی را از تبیین مسئله تا ارائه راه‌حل دنبال می‌کند:

• فصل اول: نگرشی متفاوت: تغییر در پارادایم سلامت جامعه

این فصل با ارائه نمونه‌هایی از ممفیس و زامبیا، بر درهم‌تنیدگی جهانی دین و سلامت عمومی تأکید می‌کند و ضرورت یک نگرش نوین را مطرح می‌سازد. نویسندگان چارچوب کلی کتاب را که مبتنی بر هفت ایده محوری است، معرفی می‌کنند.

• فصل دوم: سلامت جامعه و تفکر دینی: پیوندها و گسست‌ها

این فصل با بررسی سه داستان نمادین از تاریخ سلامت عمومی (شیوع وبا در لندن و نقش جان اسنو و هنری وایتهد ، اعلامیه آلماتی و مراقبت‌های بهداشتی اولیه، و ریشه‌کنی آبله و نقش دکتر ویلیام فوگ)، پیوندهای تاریخی و گسست‌های بعدی میان تفکر دینی و سلامت جامعه را تحلیل می‌کند.

• فصل سوم: سرمایه‌های سلامت دینی: ارمغان دین برای سلامت جامعه

این فصل مفهوم کلیدی «سرمایه‌های سلامت دینی» را معرفی می‌کند و خواستار تغییر زبان از تمرکز بر «کاستی‌ها» به شناسایی «سرمایه‌ها» می‌شود. این سرمایه‌ها شامل منابع ملموس (مانند بیمارستان‌ها) و ناملموس (مانند امید و اعتماد) هستند.

• فصل چهارم: دلایل اصلی زندگی: آسیب‌شناسی در جایگاه خود

نویسندگان در این فصل پارادایم رایج متمرکز بر «دلایل اصلی مرگ» را به چالش کشیده و مفهوم «دلایل اصلی زندگی» را پیشنهاد می‌دهند. این رویکرد به جای تمرکز بر بیماری، بر عواملی که موجب سرزندگی و شکوفایی می‌شوند، تأکید دارد.

• فصل پنجم: در جستجوی سلامتی: افراد، نهادها و انتخاب‌ها

این فصل به بررسی این موضوع می‌پردازد که افراد چگونه در جستجوی سلامتی خود هستند و مفهوم «جهان‌های سلامت» (Healthworlds) را برای درک بهتر رفتارها و انتخاب‌های افراد در بستر فرهنگی و اجتماعی‌شان معرفی می‌کند.

• فصل ششم: مردمی که در کلیسا گرد هم می‌آیند: تکیه بر نقاط قوت

در این بخش، هشت توانمندی کلیدی جماعات مذهبی به‌عنوان نقاط قوت آن‌ها در خدمت به سلامت جامعه شناسایی و تشریح می‌شود. این توانمندی‌ها شامل همراهی، گردهمایی، برقراری پیوند، روایت‌گری و دعا کردن است.

• فصل هفتم: رهبری مرزی: تجسم پیچیدگی در آشفتگی

این فصل مدل «رهبری مرزی» را به‌عنوان نوعی رهبری که قادر است در مرزهای میان نهادها، فرهنگ‌ها و رشته‌های مختلف عمل کند، معرفی می‌نماید. این رهبران نقش حیاتی در ایجاد پیوند میان سیستم‌های سلامت و جوامع دینی دارند.

• فصل هشتم: چالش سیستم

نویسندگان در این فصل به تحلیل «اقتصاد سیاسی سالم» می‌پردازند و تأثیر نظام‌های قدرت و پول (بازارها و بوروکراسی‌ها) بر سلامت جامعه را بررسی می‌کنند. این بخش به لزوم به چالش کشیدن این سیستم‌ها برای دستیابی به سلامت عادلانه اشاره دارد.

• فصل نهم: دین و سلامت جامعه: مسئولیت‌پذیری عمیق

فصل پایانی کتاب مفهوم «مسئولیت‌پذیری عمیق» را به‌عنوان یک اصل اخلاقی و عملی برای تحقق پارادایم جدید معرفی می‌کند. این مسئولیت‌پذیری باید در تمام سطوح، از سازمان‌های بهداشتی تا رهبران دینی و کل اجتماع، وجود داشته باشد.

نتیجه‌گیری کتاب

کتاب با این نتیجه‌گیری به پایان می‌رسد که جدایی میان دین و سلامت عمومی، یک شکاف مصنوعی و ناکارآمد است. برای دستیابی به سلامت پایدار و فراگیر، نظام‌های بهداشتی باید جوامع دینی را به‌عنوان شرکای استراتژیک و دارندگان سرمایه‌های عظیم انسانی و اجتماعی به رسمیت بشناسند. این همکاری نیازمند زبان مشترک، احترام متقابل و رهبرانی است که توانایی حرکت در مرزهای این دو حوزه را داشته باشند.

رویکرد نویسنده

گاندرسون و کوکران رویکردی چندرشته‌ای و یکپارچه دارند. آن‌ها از علوم اجتماعی، الهیات، تاریخ و بهداشت عمومی بهره می‌گیرند تا تحلیلی جامع ارائه دهند. رویکرد آن‌ها صرفاً نظری نیست، بلکه عمیقاً عملی و کاربردی است و با مطالعات موردی متعدد از زمینه‌هایی مانند آفریقا و آمریکا غنی شده است. آن‌ها نگاهی نقادانه اما سازنده به هر دو حوزه دین و سلامت دارند و هدفشان ایجاد پل و هم‌افزایی است.

نقاط قوت کتاب

• نوآوری مفهومی: معرفی و تبیین مفهوم کاربردی «سرمایه‌های سلامت دینی».
• چارچوب عملی: ارائه مدل‌های مشخص برای همکاری و رهبری.
• تحلیل تاریخی غنی: استفاده هوشمندانه از مثال‌های تاریخی برای روشن کردن بحث.
• نگاه بین‌المللی: بهره‌گیری از تجربیات جوامع مختلف در سراسر جهان.
• زبان مشترک: ایجاد یک ادبیات قابل فهم برای متخصصان هر دو حوزه دین و سلامت.

مخاطبان هدف کتاب

این کتاب برای طیف وسیعی از مخاطبان مفید است:

• متخصصان و سیاست‌گذاران حوزه سلامت عمومی
• رهبران و مدیران نهادهای دینی و سازمان‌های مذهبی
• پژوهشگران و دانشجویان رشته‌های الهیات، جامعه‌شناسی، بهداشت عمومی و مطالعات دینی
• فعالان اجتماعی و کارمندان سازمان‌های مردم‌نهاد

اهمیت کتاب

اهمیت این اثر در ارائه یک راهکار عملی برای یکی از چالش‌های بزرگ نظام‌های سلامت مدرن است. در دنیایی که بحران‌های سلامت (از همه‌گیری‌ها تا بیماری‌های مزمن) پیچیده‌تر می‌شوند، استفاده از تمام ظرفیت‌های اجتماعی یک ضرورت است. این کتاب با فراهم کردن یک نقشه راه دقیق، به جوامع کمک می‌کند تا از یکی از بزرگ‌ترین و در دسترس‌ترین منابع خود، یعنی نهادهای دینی، برای ساختن آینده‌ای سالم‌تر بهره ببرند.

مشخصات کتاب

عنوان اصلی: Religion and the Health of the Public: Shifting the Paradigm

عنوان فارسی: دین و سلامت جامعه: تغییر پارادایم

نویسندگان: گری آر. گاندرسون (Gary R. Gunderson)، جیمز آر. کوکران (James R. Cochran)

مترجم: سیده عفت حسینی

ناشر: نشر تیماس (وابسته به مؤسسه فرهنگی هنری سبک زندگی آل یاسین)

سال انتشار: ۱۳۹۹

تعداد صفحات: ۲۲۰ صفحه

شابک: 978-622-6890-30-4

برای تهیه این کتاب به مؤسسه سبک زندگی آل یاسین مراجعه و یا با شماره ۰۲۵۳۲۹۲۳۸۲۷ تماس حاصل فرمایید.

آدرس: قم، خیابان شهید صدوقی (زنبیل آباد)، خیابان شهید اسماعیل شهبازی، پلاک ۹۳

درگاه فروشگاه اینترنتی ناشر: www.timaas.ir