معرفی کتاب «چرا ببخشیم؟»؛ دفتر اول از مجموعه «راهی به آسمان» | محمدتقی فعالی

معرفی کتاب «راهی به آسمان: چرا ببخشیم؟»

کتاب «راهی به آسمان: چرا ببخشیم؟» نوشته محمدتقی فعالی، جلد نخست از یک مجموعه تأمل‌برانگیز است که به ریشه‌یابی عمیق‌ترین دلایل «بخشش» از منظر الهی و عرفانی می‌پردازد. این کتاب با فراتر رفتن از توصیه‌های اخلاقی صرف، تلاش می‌کند تا یک جهان‌بینی منسجم را ترسیم کند که در آن، بخشندگی نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت وجودی و همسویی با جریان هستی است. نویسنده با استناد به داستان‌های قرآنی، اسماء الهی و قوانین حاکم بر طبیعت، استدلال می‌کند که بخشش، تقلیدی از صفت بنیادین خداوند (رحمانیت)، هماهنگی با کائناتی که بی‌توقع می‌بخشند، و درک عمیق از پیوستگی تمام اجزای عالم است.

موضوع و محتوای کلی کتاب

موضوع اصلی کتاب، بررسی چرایی و فلسفه‌ی بخشش است. نویسنده این مفهوم را از زوایای مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد:

• بعد الهی: بخشندگی به‌عنوان وجه مشترک اسماء الهی و تجلی صفت «رحمان» خداوند معرفی می‌شود که تمام آفرینش را در بر گرفته است.
• بعد کیهانی: پدیده‌های طبیعی مانند زمین، آسمان، آب، گیاهان و حتی گردش شب و روز، به‌عنوان آموزگاران بی‌توقعی معرفی می‌شوند که دائماً در حال خدمت و بخشش به انسان هستند.
• بعد انسانی: این کتاب به وضوح نشان می‌دهد که احساس تملک مانعی برای رشد معنوی است. تمرین بخشش، مؤثرترین راهکار برای غلبه بر این حس و دستیابی به آرامش درونی است.
• بعد اجتماعی و علیّتی: اثر تأکید می‌کند که تمام اجزا و حوادث جهان به یکدیگر پیوسته‌اند. بنابراین، هر عمل ما (خوب یا بد) بر کل سیستم هستی تأثیر گذاشته و نتیجه آن مستقیماً به خود فرد باز می‌گردد.

ساختار و محتوای کتاب

کتاب پس از یک مقدمه با عنوان «بهانه‌ای برای شروع»، در چهار فصل اصلی سازماندهی شده است:

• بهانه‌ای برای شروع:

  این بخش با ذکر داستانی تکان‌دهنده از زندگی حضرت یعقوب (ع) آغاز می‌شود که چگونه نبخشیدن طعام به یک مسافر گرسنه، موجب بلایی چهل‌ساله برای او و خانواده‌اش شد. این مقدمه، اهمیت حیاتی بخشش و پیامدهای غفلت از آن را به تصویر می‌کشد. نویسنده محبت واقعی را با ایثار و بخشش گره می‌زند و خوشبختی را نه در ثروت، بلکه در گشودن فراوانی با کلید ایثار می‌بیند.

• فصل اول: خداوند رحمان:

  این فصل، ریشه بخشندگی را در ذات خداوند جستجو می‌کند.

  • الف) سریان رحمت: توضیح می‌دهد که صفت «رحمانیت» خدا بر تمام صفات دیگر او از جمله قهر و غضبش پیشی دارد و این رحمت، در تمام ذرات عالم جاری است.
  • ب) بخشندگی؛ وجه مشترک اسماء: با بررسی دعای جوشن کبیر، نشان می‌دهد که «بخشش» وجه مشترک و بنیادین اکثر نام‌های نیکوی خداوند است.

• فصل دوم: کائنات بی‌توقع می‌بخشند:

  این فصل به بررسی بخشندگی در پدیده‌های طبیعی می‌پردازد.

  • پدیده‌های طبیعی: عناصری مانند زمین (به‌عنوان بستری آرام)، گیاهان (به‌عنوان مایه شادی و بهجت)، آب زلال، هوای پاک و پدیده شب (برای آرامش) به‌عنوان نمونه‌هایی از بخشش بی‌منت طبیعت معرفی می‌شوند.
  • اصل تسخیر:نویسنده با استناد به آیات قرآن، توضیح می‌دهد که تمام کائنات برای خدمت به انسان و تأمین منافع او آفریده شده‌اند؛ این، بزرگ‌ترین بخشش نظام هستی است.

• فصل سوم: نفی احساس مالکیت:

  این فصل به یک مانع ذهنی بزرگ برای بخشش می‌پردازد: احساس مالکیت. نویسنده استدلال می‌کند که از دیدگاه توحیدی، مالک حقیقی جهان خداست و آنچه ما در اختیار داریم، امانتی بیش نیست. با تبدیل «احساس مالکیت» به «احساس امانتداری»، بخشش آسان و طبیعی می‌شود.

• فصل چهارم: پیوستگی اجزای جهان:

  در این بخش، نویسنده به اصل وابستگی و همبستگی در کل نظام آفرینش می‌پردازد.

  • جهان دیده‌ها و نادیده‌ها: عالم هستی به دو بخش غیب و شهادت تقسیم می‌شود که با یکدیگر پیوندی عمیق دارند.
  • همبستگی حوادث: تأکید می‌شود که هیچ حعهادثه‌ای در جهان اتفاقی نیست و تمام رخدادها به‌صورت معناداری با یکدیگر همزمان و مرتبط هستند. رفتار انسان، حوادث آینده او را رقم می‌زند.
  • دستاوردها:این نگاه به جهان دستاوردهایی دارد؛ از جمله: هیچ جزئی از عالم قابل حذف نیست و هر حادثه با تمام حوادث عالم پیوسته است. انسان می‌تواند با اعمال خوب، حوادث شیرین بیافریند. همچنین، همه حوادث آموزگار انسان هستند و جهان مانند یک دایره است که هر عملی به عاملش بازمی‌گردد.

نتیجه‌گیری کتاب

کتاب در بخش «فرجام سخن» این‌گونه نتیجه می‌گیرد که بخشش، تنها یک توصیه اخلاقی نیست، بلکه ادای یک «حق» است. قرآن تصریح می‌کند که در اموال ثروتمندان، حقی برای نیازمندان و محرومان وجود دارد. بخشیدن، بازگرداندن امانت و حق دیگران است. روزی و زندگی انسان‌ها به‌شدت به هم وابسته است و در دست یکدیگر قرار دارد. بنابراین، بخشش و مشارکت رمز موفقیت است و ما را در مسیر فراوانی و نعمت قرار می‌دهد.

رویکرد نویسنده

رویکرد محمدتقی فعالی در این اثر، عرفانی، فلسفی و مبتنی بر تأویل متون دینی است. او با استفاده از داستان، تمثیل و تحلیل عمیق آیات و روایات، یک چارچوب نظری برای فهم چرایی بخشش بنا می‌کند. زبان او ساده و صمیمی است، اما مفاهیمی که مطرح می‌کند بسیار عمیق و قابل تأمل هستند.

نقاط قوت کتاب

• عمق تحلیل: ارائه دلایلی بنیادین و فلسفی برای بخشش، فراتر از پاداش و جزای اخروی.
• نگاه سیستمی و کل‌نگر: تبیین مفهوم پیوستگی جهان و تأثیر هر عمل بر کل سیستم.
• استفاده زیبا از داستان و تمثیل: روایتِ دل‌انگیز یعقوب و یوسف که با ظرافت در متن کتاب تنیده شده است.
• مبتنی بر قرآن و عرفان: استدلال‌ها ریشه در منابع اصیل اسلامی دارند و با نگاهی عرفانی پرورانده شده‌اند.

مخاطبان هدف کتاب

این کتاب برای مخاطبان زیر بسیار جذاب خواهد بود:

• علاقه‌مندان به مباحث عرفان و حکمت اسلامی.
• کسانی که به دنبال یافتن معنای عمیق‌تری برای بخشش و سایر اعمال اخلاقی هستند.
• افرادی که با مفاهیم فیزیک کوانتوم و پیوستگی عالم آشنایی دارند و به دنبال تطبیق آن با نگاه دینی هستند.
• عموم خوانندگانی که به دنبال کتابی تأثیرگذار برای تغییر نگرش به زندگی و ارتباط با دیگران می‌گردند.

اهمیت کتاب

اهمیت این اثر در آن است که مفهوم «بخشش» را از یک عمل فردی و اختیاری به یک «قانون کیهانی» و یک «وظیفه مبتنی بر حق» ارتقا می‌دهد. این نگاه، انگیزه‌ای قوی برای ایثار و خدمت در خواننده ایجاد می‌کند و نشان می‌دهد که بخشندگی، پیش از آنکه لطفی به دیگران باشد، راهی برای هماهنگی با کل هستی و دستیابی به سعادت واقعی است.

مشخصات کتاب

عنوان: راهی به آسمان – ج ۱؛ چرا ببخشیم؟

نویسنده: محمد تقی فعالی

ناشر: انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری سبک زندگی آل یاسین

نوبت چاپ: اول، بهار ۱۳۹۴

تعداد جلد مجموعه: ۵ جلد

تعداد صفحات: ۱۲۸ صفحه

شابک: ۹۷۸-۶۰۰-۷۹۱۷-۰۰-۸

برای تهیه این کتاب به درگاه اینترنتی نشر تیماس یا محل مؤسسه سبک زندگی آل یاسین مراجعه و یا با شماره ۰۲۵۳۲۹۲۳۸۲۷ تماس حاصل فرمایید.

درگاه اینترنتی نشر تیماس: www.timaas.ir

آدرس مؤسسه آل یاسین: قم، خیابان شهید صدوقی (زنبیل آباد)، خیابان شهید اسماعیل شهبازی، پلاک ۹۳