پیشینه عزاداری در اسلام

عزاداری برای شهدا در اسلام سابقه ای دیرین دارد و از اخبار و گزارش های تاریخی چنین برمی آید که پیامبر(ص) نیز آن را تأیید کرده، در برگزاری آن همت می گماشت. ابن‌هشام می نویسد بعد از اتمام جنگ اُحد که رسول خدا(ص) به خانه خود می رفت، عبورش به محله بنی عبدالاشهل و بنی ظفر افتاد و صدای زنان آنها ـ که بر کشتگانشان گریه می کردند ـ به گوش آن حضرت خورد و موجب شد که اشک بر صورت ایشان نیز جاری گردد و در پی آن بفرماید: «ولی کسی نیست که بر حمزه بگرید».
سعد بن‌معاذ و اسید بن‌حضیر (رؤسای قبیله بنی عبدالاشهل) پس از آگاهی از این موضوع، زمانی که به خانه های خود بازگشتند، به زنان قبیله  خود دستور دادند لباس عزا بپوشند و به در مسجد بروند و در آنجا برای حمزه اقامه عزا و ماتم کنند. رسول خدا(ص) صدای گریه آنها را شنید، از خانه خویش (که جنب مسجد بود) بیرون آمده، از آنها سپاسگزاری کرد و فرمود: «به خانه های خود بازگردید، خدایتان رحمت کند که به خوبی مواسات خود را انجام دادید».
پیامبر در شهادت جعفر طیار نیز هم خود گریست و هم برای عزاداران، که در خانه او گرد آمده بودند، غذا تهیه کرد.  هنگامی که پیامبر(ص) رحلت فرمودند مردم مدینه، از زن و مرد، به گریه و ندبه پرداختند.  در شهادت علی(علیه السلام) نیز فرزندان آن حضرت و مردم کوفه به شدت می گریستند  و هنگامی که امام حسن(علیه السلام) به شهادت رسید برادرش محمد حنفیه مرثیه و نوحه سرایی کرد.
با شهادت امام حسین(علیه السلام) و یارانش در محرم سال ۶۱ قمری عزاداری وارد مرحله ای جدید شد و در گسترده ای وسیع تر از جهان اسلام برگزار گردید، با این تفاوت که دیگر تنها گریه و ندبه برای از دست دادن عزیز یا عزیزان نبود، بلکه از یک سو به ابزاری قاطع برای مبارزه با ستمگران و غاصبان تبدیل شد و از سوی دیگر تبیین کننده، حافظ و حامل اسلام راستین گردید. از این رو ائمه طاهرین (علیهم السلام) در اقامه و اشاعه آن از هیچ کوششی دریغ نکردند.

منابع

۱.    عبدالملک ابن هشام حمیری، سیره النبویه، ترجمه سید هاشم رسولی، انتشارات کتاب‌فروشی اسلامیه.
۲.    شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، چاپخانه احمدی، ۱۳۶۸ ش.
۳.    ابوالحسن علی بن‌حسین مسعودی، مروج الذهب و معادن الجوهر، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ ش.پایش سبک زندگی، سال اول، شماره ۴، آبان ۱۳۹۳، صفحه ۸۹.