گزارش تفصیلی نوزدهمین شماره از دوفصل‌نامه علمی-پژوهشی «پژوهشنامه سبک زندگی»
چکیده مقالات نوزدهمین شماره دوفصل‌نامه علمی-پژوهشی «پژوهشنامه سبک زندگی»
دو فصل‌نامه علمی-پژوهشی «پژوهشنامه سبک زندگی» در دهمین سال فعالیت خود، شماره ۱۹ (پاییز و زمستان ۱۴۰۳) را منتشر کرد. این شماره با تمرکز بر تبیین سبک زندگی اسلامی-ایرانی و نقش آن در ابعاد فردی و اجتماعی، مجموعه‌ای از مقالات پژوهشی را در حوزه‌های گوناگون ارائه می‌دهد.
نوزدهمین شماره از نشریه علمی ـ پژوهشی «پژوهشنامه سبک زندگی» مقالات زیر را به علاقمندان تقدیم می‌کند:
- زمینه‌های آمیختگی سبک زندگی اسلامی و ایرانی
مجید کافی
- مدل تأثیر سبک زندگی دینی بر عملکرد شغلی: مرور سیستماتیک
حسن عابدی جعفری / مجید صالحیان
- پدیدارشناسی معنای شغل معلمی در گستره سبک زندگی: مطالعه موردی دبیران زن مقطع متوسطه اول ناحیه دو شهر قم
حفیظ‌الله فولادی/ فاطمه سادات حسینی/ حسن روشن/ علی فرهنگی
- پیوستگی عرفان و سلامت معنوی در طرحواره سبک زندگی معنوی
فتانه سمسار خیابانیان
- سبک زندگی مدرن، نگرش به حجاب و برخی باورهای اجتماعی بانوان باحجاب بالای ۱۸ سال شهر تهران
حبیب‌الله اسداللهی
- آداب و سبک رفتاری کارکنان در سازمان‌ها از منظر اسلام
محسن منطقی
در ادامه مطلب چکیده مقالات فوق ارائه می‌شود:
- زمینه‌های آمیختگی سبک زندگی اسلامی و ایرانی
چکیده
آموزه‌های هر دین، از جمله اسلام، و فرهنگ هر جامعه بیانگر بایدها و نبایدهایی برای سبک زندگی است. چه عواملی سبب می‌شوند که سبک زندگی دینی در یک جامعه مثل ایران متنوع و متکثر باشد؟ برای پاسخ به این پرسش از روش استنطاق منابع دینی و اسناد ملی استفاده شده است، یعنی فرایندی پرسشگرایانه از گام‌های برقراری ارتباط بین نظریه‌های سبک زندگی و موضوع مقاله؛ نظریه‌های سبک زندگی پرسشگرند و این مقاله پاسخگو است. هدف این مقاله رسیدن از چیزی معلوم به چیزی نامعلوم است که به آن استنطاق منابع و اسناد اطلاق می‌شود. نتیجه اینکه سبک زندگی دینی در شرایط زمینه‌ای خاص و متنوع، متکثر خواهد بود. تفاوت و اختلاف شرایط زمینه‌ای (شخصیتی، طبیعی و ساختاری) سبب تفاوت سبک‌های زندگی می‌شود. آموزه‌های متافیزیکی، اخلاقی و شریعت اسلامی بُعد اسلامی سبک زندگی اسلامی – ایرانی را برآورده می‌کند و شرایط زمینه‌ای (شخصیت، شرایط محیطی و ساختارهای اجتماعی و فرهنگی) بُعد ایرانی آن را.
کلیدواژه‌ها: سبک زندگی اسلامی – ایرانی، روش استنطاق، موانع سبک زندگی، آموزه‌های اسلامی، شرایط زمینه‌ای
- مدل تأثیر سبک زندگی دینی بر عملکرد شغلی: مرور سیستماتیک
چکیده
بی‌تردید سبک زندگی دینی یکی از مفاهیم بنیادین زندگی انسان است که نقشی مهم و تأثیرگذار در ابعاد مختلف فردی و اجتماعی، از جمله عملکرد شغلی، دارد. در سال‌های اخیر، تأثیر سبک زندگی دینی بر عملکرد شغلی به موضوعی پرمباحثه در پژوهش‌ها تبدیل شده و برخی مطالعات بر تأثیر مستقیم سبک زندگی دینی یا اثر آن بر متغیرهای میانجی بر عملکرد شغلی تأکید دارند. با وجود این مطالعات، هنوز ابهامات بسیاری درباره نحوه و میزان اثرگذاری سبک زندگی دینی بر عملکرد شغلی وجود دارد. برخی از جنبه‌های پیچیده این رابطه و نقش متغیرهای تعدیل‌کننده همچنان ناشناخته و دغدغه‌ای پژوهشی هستند. این تحقیق درصدد پاسخگویی به این سؤال است: سبک زندگی دینی چگونه بر عملکرد شغلی اثر می‌گذارد؟ این مرور سیستماتیک نخستین بررسی جامع از شواهد موجود است که قصد دارد با ارائه تصویری شفاف از رابطه سبک زندگی دینی و عملکرد شغلی، گامی برای ارتقای درک این ارتباط پیچیده بردارد و به توسعه سیاست‌های جدید برای بهبود بهره‌وری کارکنان کمک کند. هدف این تحقیق شناسایی و تحلیل تأثیر سبک زندگی دینی بر عملکرد شغلی و دستیابی به فهمی دقیق از نقش و تأثیر سبک زندگی دینی در این زمینه است. برای یافتن مطالعاتی که رابطه سبک زندگی دینی با عملکرد شغلی را بررسی کرده‌اند، پایگاه‌های Scopus، Science Direct، Medline و Web of Science جست‌وجو شدند. دوازده مطالعه که معیارهای ورود را داشتند، شناسایی و تحلیل شدند. یافته‌ها نشان دادند که سبک زندگی دینی با تأثیر بر انگیزه، خودنظارتی، مشارکت، وجدان کاری و سرمایه اجتماعی می‌تواند بر عملکرد شغلی تأثیرگذار باشد. با این حال، این رابطه پیچیده و چندوجهی است و از عواملی چون تعدیل‌کننده‌های مختلف اثر می‌پذیرد.
کلیدواژه‌ها: سبک زندگی دینی، انگیزه، وجدان کاری، خودنظارتی، عملکرد شغلی، مرور سیستماتیک
- پدیدارشناسی معنای شغل معلمی در گستره سبک زندگی: مطالعه موردی دبیران زن مقطع متوسطه اول ناحیه دو شهر قم
چکیده
یکی از شئون وسیع سبک زندگی، سبک زندگی مشاغل است که بر اساس بینش‌ها و ارزش‌های صاحبانشان شکل می‌گیرد و در رفتارشان نشان داده می‌شود. با توجه به خلأ پژوهش درباره نگرش معلمان به شغل خود، این پژوهش معنای شغل معلمی را بررسی کرده است. پژوهش با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسیمعنای شغل معلمی را از نگاه ده دبیر زن مقطع متوسطه اول ناحیه دو شهر قم بررسی کرده که به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شده بودند. جمع‌آوری داده‌ها با کمک مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته و لحاظ کردن معیار اشباع صورت گرفت. برای تحلیل مصاحبه‌ها از روش تحلیل مضمون بهره گرفته شد. یافته‌ها به پدیدارشدن سه معنا از شغل معلمی در قالب سه سازه عاطفی، ارتباطی و معنوی انجامید. مقوله محوری «رضایتمندی» ذیل سازه عاطفی، مقوله محوری «اجتماعی بودن در کار» ذیل سازه ارتباطی و مفهوم مرکزی «قداست و تعالی‌جویی» ذیل سازه معنوی قرار گرفت. پدیده مرکزی برآمده از داده‌ها در سه سازه مذکور، «مفهوم معلمی به‌مثابه امری مقدس» است که هر سه سازه را پوشش می‌دهد.
کلیدواژه‌ها: پدیدارشناسی، سبک زندگی، معلمی، معنای کار، امر مقدس
- پیوستگی عرفان و سلامت معنوی در طرحواره سبک زندگی معنوی
چکیده
کسب آرامش از دغدغه‌های مهم انسان در زندگی است که به زعم برخی صاحب‌نظران، از طریق وحدت درونی حاصل می‌شود. از جمله ابزار کارآمدی که نقشی سرنوشت‌ساز و مؤثر در فراهم کرد این نیاز حیاتی انسان داشته و دارد، انتخاب سبکی از زندگی است که متضمن آرامش باشد؛ سبکی که بتواند با استمداد از قوای معنوی، زیستی آرام را رقم بزند. برای این هدف، عرفان که پیشینه کاربرد کهنی دارد، یکی از رویکردهای مطرحی است که انسان را به وحدت درونی می‌رساند. فرض این نوشتار آن است که در طرحواره سبک زندگی معنوی، ارتباط مؤثری بین عرفان و سلامت معنوی وجود دارد و هدف آن است که با روش تحلیلی - توصیفی، تبیینی از نحوه تأثیرگذاری ارائه شود.
کلیدواژه‌ها: سبک زندگی، طرحواره سبک زندگی معنوی، سلامت معنوی، وحدت، عرفان
- سبک زندگی مدرن، نگرش به حجاب و برخی باورهای اجتماعی بانوان باحجاب بالای ۱۸ سال شهر تهران
چکیده
پژوهش حاضر سه مقوله اصلی «نگرش به حجاب»، «سبک زندگی مدرن» و «برخی باورهای اجتماعی و سیاسی» را در بین 1200 نفر از بانوان باحجاب مناطق 22گانه شهر تهران بررسی کرده است. این تحقیق که در بهمن ماه 1402 با استفاده از روش پیمایش و پرسش‌نامه‌ای که محقق طراحی کرده، انجام شده است، تأثیر عوامل مختلف بر انتخاب حجاب را نشان می‌دهد. بر اساس داده‌ها، مهم‌ترین دلایل این بانوان انتخاب حجاب به ترتیب، احساس امنیت (68٫8 درصد)، محیط خانوادگی (57٫8 درصد)، مسائل شرعی و دینی (57٫8 درصد) و احساس شخصیت (54٫4 درصد) است. نتایج نشان می‌دهند که بسیاری از بانوان باحجاب در برابر پدیده کشف حجاب در ایران از احساس انفعال و ترس از کنشگری رنج می‌برند. در حالی که آنان از مزایای حجاب آگاه و از خطرات کشف حجاب نگران‌اند، به نظر می‌رسد که در انجام اقدام مؤثر برای مقابله با این پدیده احساس ناتوانی دارند. به‌طور خاص، 76٫3 درصد از بانوان معتقدند که «تذکر دادن به افرادی که کشف حجاب کرده‌اند باعث دعوا و درگیری می‌شود» و 56 درصد نیز باور دارند که «تذکر دادن به خانم‌های کشف حجاب کرده بی‌فایده است». 57٫4 درصد از بانوان باحجاب اذعان دارند که بسیاری از رفتارهای مرتبط با سبک زندگی مدرن را نمی‌پذیرند و از آنها اجتناب می‌کنند. همچنین 37٫4 درصد از مشارکت‌کنندگان موافق ادامه مذاکره با امریکا هستند و 31٫9 درصد بر این باورند که حمایت از غزه باید ادامه یابد، حتی اگر به جنگ با اسرائیل منجر شود.
کلیدواژه‌ها: حجاب، نگرش به حجاب، سبک زندگی مدرن، باورهای اجتماعی و سیاسی، بانوان باحجاب
- آداب و سبک رفتاری کارکنان در سازمان‌ها از منظر اسلام
چکیده
سازمان‌ها اداره‌کننده امور جامعه هستند و کارکنان نیروی محرکه سازمان‌ها. متفکران سازمان با استفاده از ابزارهای مختلف، مانند ساختار سازمانی و قوانین و مقررات، درصددند که اداره سازمان‌ها را تسهیل بخشند. اخلاق حرفه‌ای در چند دهه گذشته برای بهبود روابط کارکنان، در جایگاهی فراتر از ساختارها و قوانین در سازمان به کار گرفته شد و تأثیری سودمند داشت. اگر آداب را رعایت ظواهر رفتار و سبک ظاهری متناسب با عرف جامعه بدانیم، می‌توان با به‌کارگیری آن در سازمان، زیست سازمانی را بهبود بخشید، روابط همدلانه بین کارکنان ایجاد کرد و روابط سازمان با ارباب‌رجوع را با کمترین هزینه آسان‌تر ساخت. نوآوری این مقاله این است که توانسته بر اساس یک مطالعه موردی و تحلیل آن با سبک زندگی اسلامی، ابعاد سبک زندگی رفتاری کارکنان را شناسایی و به صورت کاربردی معرفی کند. این مطالعه بر اساس جمع‌آوری داده‌ها به شیوه نظرخواهی و روش تحلیل محتوا تلاش کرده است که ابعاد فردی، شغلی و سازمانی آداب کارکنان را تحلیل و با نگاه اسلامی، زمینه توجه مدیران را به آن جلب کند. در بُعد فردی آداب خیرخواهی برای ارباب‌رجوع، سبک پوشش، سبک گفتار و سبک تماس بررسی شده است. در بُعد شغلی به آداب رازداری، حساسیت کاری و تحمل سخن دیگران توجه شده است. در بُعد سازمانی نیز آداب رعایت حریم شخصی، وقت‌شناسی، ارتباطات سودمند و تعامل سلسله مراتبی مطرح شده است. هر یک از این آداب با تکیه به منابع اسلامی و یافته‌های دانش مدیریت شناسایی شده است.
کلیدواژه‌ها: سبک ظاهری رفتار، آداب، اخلاق اسلامی، سازمان و مدیریت، آموزه‌های اسلامی
نشانی دفتر مجله: قم، بلوار شهید صدوقی، خیابان شهید اسماعیل شهبازی، پلاک ۹۳
وبگاه: journal.manaviyat.ir