معرفی کتاب «آفتاب و سایه‌ها؛ نگرشی بر جنبش‌های نوظهور معنویت‌گرا» | اثر دکتر محمدتقی فعالی

چکیده کتاب “آفتاب و سایه‌ها”

کتاب “آفتاب و سایه‌ها: نگرشی بر جنبش‌های نوظهور معنویت‌گرا”، به قلم دکتر محمد تقی فعالی، اثری است جامع که به بررسی و نقد طیف گسترده‌ای از مکاتب و جریان‌های معنوی جدید در جهان می‌پردازد. نویسنده با رویکردی تطبیقی، این جنبش‌ها را از منظر عرفان و حکمت اسلامی مورد تحلیل قرار داده و تلاش می‌کند تا با ارائه تصویری روشن از مبانی، اصول و اهداف هر یک از این مکاتب، به نیازهای معنوی جامعه پاسخی مستدل ارائه دهد. این کتاب که برای پاسخ به خلأ معنویت در دنیای امروز و مواجهه با کالاهای تقلبی معنوی نگاشته شده، به عنوان یک راهنمای دقیق برای فرهیختگان و علاقه‌مندان به مطالعات عرفانی شناخته می‌شود.

موضوع و محتوای کلی کتاب

در دنیایی که جنبش‌های معنویت‌گرای متعددی در حال ظهور و گسترش هستند، کتاب “آفتاب و سایه‌ها” با هدف تمایز بین عرفان اصیل و معنویت‌های کاذب به رشته تحریر درآمده است. نویسنده با اذعان به اینکه نیاز به معنویت یک نیاز فطری و طبیعی در انسان است، به نقد جریان‌هایی می‌پردازد که با ارائه راهکارهای سطحی و گاهی فریبنده، به دنبال پر کردن این خلأ هستند. کتاب به صورت نظام‌مند، مکاتب گوناگون از عرفان‌های باستانی هند گرفته تا پدیده‌های نوظهور در غرب و حتی شیطان‌گرایی مدرن را بررسی کرده و در نهایت، عرفان اسلامی را به عنوان یک مسیر متعالی و جامع معرفی می‌کند.

ساختار و محتوای کتاب

این کتاب در یک پیشگفتار، یک درآمد و هفت فصل تنظیم شده است. در پایان هر فصل، خلاصه‌ای از مباحث، نمودارها و پرسش‌هایی برای تعمق بیشتر ارائه شده است که به ساختارمند بودن اثر کمک شایانی می‌کند.

• درآمد:

نویسنده به تعریف عرفان اسلامی (نظری و عملی) و لزوم شناخت صحیح آن در مقابل جریان‌های معنوی جدید می‌پردازد.

• فصل اول: مکاتب هندی

این فصل به دو بخش تقسیم می‌شود.

• آیین‌های باستانی: در این بخش به ریشه‌های تفکر معنوی در هند پرداخته شده و مکاتبی چون آیین ودا، آیین برهمن (هندوئیسم)، آیین جین و آیین بودا مورد بررسی قرار می‌گیرند. مفاهیمی چون راه‌های نجات، نظام کاست، تناسخ و جایگاه زن در این آیین‌ها تحلیل می‌شود.
• آیین‌های نوظهور: این بخش به جریان‌های جدیدتری مانند یوگا، اشو، سای‌بابا، راما کریشنا، یوگاناندا و تعالیم دالایی‌لاما می‌پردازد و مبانی فکری و عملی هر یک را نقد می‌کند.

• فصل دوم: مکاتب معنوی آمریکایی

  در این فصل، عرفان‌های برخاسته از قاره آمریکا بررسی می‌شوند:

• عرفان‌های سرخ‌پوستی: به دو شاخه اصلی عرفان تولتک (با تمرکز بر آراء میگوئل روئیز) و عرفان ساحری (بر اساس آثار کارلوس کاستاندا) پرداخته می‌شود.
• عرفان اکنکار و پائولو کوئلیو: این بخش به معرفی و نقد این دو جریان معنوی معاصر اختصاص دارد.

فصل سوم: مکاتب عرفان مسیحی

نویسنده در این فصل به بررسی عرفان در قرون اولیه مسیحیت (پولس قدیس ، کاسین ، آگوستینیس قدیس )، عرفان قرون وسطی (هیلدگارد، ریچارد )، عرفان‌های انگلیسی، آلمانی، اسپانیایی و فرانسوی , و گروه شاهدان یهوه می‌پردازد.

• فصل چهارم: عرفان یهود

این فصل به صورت مختصر به معرفی تعالیم و مبانی عرفان یهود، به‌ویژه آیین قبالا(کابالا) ، اختصاص یافته و به تحلیل و بررسی آن می‌پردازد.

• فصل پنجم: آیین ذن

در این فصل دو جریان فکری مهم شرق آسیا، یعنی تائوئیسم و ذن بودیسم، مورد بررسی قرار گرفته و مبانی فکری و عملی آن‌ها نقد می‌شود.

• فصل ششم: فراعلم و فراروان‌شناسی

یکی از مفصل‌ترین بخش‌های کتاب به پدیده‌هایی اختصاص دارد که تحت عنوان فراعلم یا فراروانشناسی شناخته می‌شوند. موضوعاتی چون فنگ‌شویی، ریکی، تاروت، ان.ال.پی، هیپنوتیزم، مدیتیشن، و انواع انرژی‌درمانی و رنگ‌درمانی در این فصل تحلیل می‌شوند.

• فصل هفتم: شیطان‌گرایی مدرن

آخرین فصل کتاب به پدیده شیطان‌گرایی مدرن می‌پردازد و به مباحثی چون پیشینه تاریخی، عوامل شکل‌گیری، انواع، نمادها، مراسم و تحلیل انتقادی این جریان از منظر دین‌ستیزی و هنجارشکنی اختصاص دارد.

نتیجه‌گیری کتاب

نویسنده در بخش «سخن پایانی» بر این نکته تأکید می‌کند که هدف اصلی از نگارش کتاب، واکاوی ابعاد مختلف نحله‌های نوظهور عرفانی و ارائه نگاهی واقع‌بینانه به مبانی فکری آن‌ها بوده است. کتاب نشان می‌دهد که بسیاری از این جریان‌ها با مبانی اصیل عرفان اسلامی در تضاد هستند و نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای معنوی حقیقی انسان باشند. نتیجه‌گیری کلی اثر، برجسته‌سازی غنای عرفان اسلامی و ضرورت شناخت دقیق آن برای مقابله با آسیب‌های جریان‌های معنوی کاذب است.

رویکرد نویسنده

محمد تقی فعالی با اتخاذ رویکردی انتقادی و تطبیقی، به دنبال ارائه یک چارچوب مشخص برای ارزیابی جنبش‌های معنوی است. او با تکیه بر مبانی عرفان نظری و عملی در اسلام، به ویژه حکمت شیعی، به نقد و مقایسه این مکاتب می‌پردازد. هدف او صرفاً معرفی این جریان‌ها نیست، بلکه تحلیل نقاط ضعف و قوت آن‌ها و نشان دادن تمایزات بنیادین آن‌ها با عرفان اصیل اسلامی است.

نقاط قوت کتاب

جامعیت موضوعی: پوشش گسترده‌ای از مکاتب عرفانی و جنبش‌های معنوی از شرق و غرب.

رویکرد انتقادی: ارائه تحلیل‌های انتقادی و روشن‌گرانه نسبت به آموزه‌ها و پیامدهای منفی برخی از این جنبش‌ها.

تحلیل تطبیقی: مقایسه مکاتب مختلف و نشان دادن نقاط اشتراک و افتراق آن‌ها.

نگارش علمی: استفاده از منابع معتبر و ارائه مباحث به شیوه‌ای آکادمیک.

خوانایی متن: با وجود محتوای تخصصی، مطالب به گونه‌ای ارائه شده‌اند که برای مخاطب عمومی نیز قابل فهم باشند.

مخاطبان هدف کتاب

نویسنده در پیشگفتار، مخاطبان اصلی خود را پژوهشگران، مدیران فرهنگی، محققین و عموم علاقه‌مندان به مباحث عرفانی و معنوی معرفی می‌کند. این کتاب برای دانشجویان رشته‌های فلسفه، ادیان و عرفان و همچنین افرادی که در معرض تبلیغات این جنبش‌ها قرار دارند، بسیار مفید است.

اهمیت کتاب

در عصری که با «تهاجم فرهنگی» و ظهور روزافزون معنویت‌های کاذب و وارداتی مواجه هستیم، اهمیت این کتاب دوچندان می‌شود. «آفتاب و سایه‌ها» به خواننده ابزاری برای تشخیص سره از ناسره می‌دهد و با معرفی ظرفیت‌های عظیم عرفان اسلامی، راهی برای پاسخگویی به عطش معنوی جامعه ارائه می‌کند.

مشخصات کتاب

نام کتاب: آفتاب و سایه‌ها: نگرشی بر جنبش‌های نوظهور معنویت‌گرا

مؤلف: محمدتقی فعالی

ناشر: انتشارات مؤسسه فرهنگی هنری دین و معنویت آل یاسین

مشخصات ظاهری: ۴۷۲ صفحه

شابک: 4-53-7919-600-978

موضوع: عرفان — مطالعات تطبیقی

رده‌بندی کنگره: BL625 / آ7 7 ۱۳۹۵

رده‌بندی دیویی: 291/422

شماره کتابشناسی ملی: 4529363

طراحی و صفحه‌آرایی: احمد خان بابانی

چاپ و صحافی: زیتون

برای تهیه این کتاب به مؤسسه سبک زندگی آل یاسین مراجعه و یا با شماره ۰۲۵۳۲۹۲۳۸۲۷ تماس حاصل فرمایید.

آدرس: قم، خیابان شهید صدوقی (زنبیل آباد)، خیابان شهید اسماعیل شهبازی، پلاک ۹۳

درگاه فروشگاه اینترنتی ناشر: www.timaas.ir