تحلیل پدیده‌ی مصرف‌گرایی و ارائه‌ی راه‌کارهای مطلوب جهت تدوین الگوی اسلامی- ایرانی مصرف

ماهیت مصرف‌ و کارکردهای آن در جوامع غربی اشکال متنوع و بعضاً متضادی به خود گرفته ‌است. در ابتدا این پدیده برای ارضای نیازهای ضروری زیستی و طبیعی انسان تلقی می‌شد. با گذشت زمان این مسئله به معیاری برای تطبیق فرد بر طبقه‌ی اجتماعی خاص و نیز وسیله‌ای برای سنجش اعتبار و منزلت فرد در میان افراد جامعه تبدیل گردید. در زمانه‌ی کنونی نیز مسئله‌ی مصرف به فرهنگ مصرفی و به یک ایدئولوژی با نام مصرف‌گرایی بدل شده ‌است که دیگر سنجش آن در میان متغیرهای صرفاً اقتصادی امکان‌پذیر نیست. سیر تطور مصرف در جوامع سرمایه‌داری غرب این‌گونه بوده‌است. اما این‌که این سیر چگونه شکل گرفته ‌است و چرایی آن و نیز عوامل، شاخصه‌ها و پیامدهای مصرف‌گرایی برای جوامع غربی و جوامع پیرو آن، به‌طورخاص در کشور ایران، مسائلی است که در این پایان‌‌نامه مورد بررسی قرارگرفته‌است. علاوه بر این شناسایی مؤلفه‌های اصلی الگوی اسلامی- ایرانی مصرف با استعانت و بهره‌گیری از بحث سابق، به عنوان کاربرد و نتیجه‌ی عملی این موضوع، مقصود ما از انجام این تحقیق است. روش انجام تحقیق به‌صورت تحلیلی و توصیفی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای است. رویکرد مطالعه هم در این نوشتار رویکردی اقتصادی-جامعه‌شناختی و تاریخی به مصرف است که از این منظر به مطالعه‌ی متون متفکرین اقتصادی و جامعه‌شناسی پرداخته ‌است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که مصرف متظاهرانه می‌تواند به عنوان ملاکی برای مصرف‌گرایی در دوره‌های مختلف در جوامع غربی لحاظ گردد. این ملاک، ارتباط کاملاً دقیق و ظریفی با مفهوم شأن در فقه شیعه دارد و می‌توان آن را با بازبینی دقیق‌تری به عنوان یکی از شاخصه‌های اساسی الگوی اسلامی- ایرانی مصرف ذکر نمود.