تأثیر سبک زندگی «مسرفانه» بر ساحات وجودی انسان از نگاه قرآن (با رویکرد تحلیل شبکه مضامین)

این پژوهش با هدف بررسی موضوع اسراف به عنوان یکی از مولفه‌های رفتاری سبک زندگی به روش تحلیل محتوای کیفی و با بهره‌گیری از تکنیک «تحلیل مضمون» تدوین شده‌است.

پژوهش‌هایی که تاکنون درباره موضوع اسراف از منظر قرآن انجام گرفته، مبتنی بر بررسی بخشی از آیات و دسته بندی موضوعی آن‌ها بوده و تنها گوشه‌ای از جنبه‌های اسراف را به عنوان موضوعی مستقل، ارائه داده‌اند؛ اما آنچه در این پژوهش صورت گرفته، بررسی نظام‌مند و دقیق موضوع اسراف است که نتیجه حاصل از آن، ارائه تحلیلی منسجم از مفهوم اسراف از منظر قرآن کریم می‌باشد.

مرحله اول پژوهش، مطالعه و مرور دقیق آیات قرآن کریم با استفاده از نرم‌افزار نور و تفاسیر بود که مقوله‌های مرتبط با موضوع اسراف استخراج و در طی پنج مرحله کدگذاری شد. در مرحله اول که جمع‌آوری داده‌های اولیه صورت گرفت، ۹ مقوله مرتبط با اسراف جمع‌آوری شد سپس با تحلیل و بررسی‌هایی که صورت پذیرفت، در مرحله بازبینی مضمون (مضمون پایه)، ۲۵ مقوله بدست آمد و در مرحله بعد 16 مضمون سازمان‌دهنده، (ده مضمون سازمان‌دهنده فرعی و شش مضمون سازمان‌دهنده اصلی) حاصل شد.

در مرحله آخر با گزینش‌هایی که صورت گرفت، در نهایت سه مقوله به عنوان محورهای اصلی و کلان بحث تحت عنوان مضامین فراگیر استخراج شد که عبارت اند از: رذائل اخلاقی – اعتقادی، رذائل اخلاقی – اجتماعی، و رذائل اخلاقی – اقتصادی. از نتایج پژوهش می‌توان به ارائه تصویری شفاف از تأثیر سبک زندگی در ساحات مختلف وجودی انسان اشاره نمود.

نویسندگان

محمدتقی بقائی زاده تفت؛ دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، دانشگاه میبد، میبد، ایران
احمد زارع زردینی؛ دانشیار گروه علوم قران و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران
کمال صحرایی اردکانی؛ استادیار، گروه علوم قران و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران
علی محمد میرجلیلی؛ استاد، گروه علوم قران و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران.

کلیدواژه‌ها:

اسراف ، سبک زندگی ، سبک زندگی مسرفانه، تحلیل مضمون

مشاهده و دانلود متن کامل مقاله