توحید صدوق – استاد دکترفعالی- جلسه بیست وهشتم- 12/ 7 /1394
در جلسه قبل حدیث هفدهم بحث شد. در ادامه آیات مربوط به نعمت مورد بررسی قرار گرفت. و اکنون ادامه احادیث.
در ادامه حدیث هفدهم می‌توان گفت که آنچه این حدیث را نسبت به حدیث قبلی و بعدی متمایز می‌کند« نعمت بودن توحید» است.
نکته سوم:نعمت دارای دو اصطلاح است: عام و خاص
اصطلاح عام: به همه مخلوقات خداوند متعال می‌توان نعمت گفت. از آن جهت که مخلوق و منتسب به خداست، نعمت می‌باشد. پس نعمت مساوی با مخلوق خدا بودن است. بر این اساس نعمت، یعنی جهان هستی. پس در مقابل نعمت، چیزی به عنوان نقمت وجود ندارد.
اصطلاح خاص: هرگاه انسان برای انجام کاری از وسیله‌ای در راستای قرب الهی استفاده نماید، آن وسیله برای انسان، نعمت می باشد. امّا اگر آن وسیله را در راه غیرخدا استفاده نموده و هدف قرب إلی الله نباشد، نقمت خواهد بود. مقابل اصطلاح خاص نعمت، نقمت قرار می‌گیرد.
حال اگر اصطلاح اول با دوم را ترکیب نماییم، به این نتیجه می‌رسیم که مثلاً در آب از آن جهت که مخلوق خداست نعمت می‌باشد و از آن جهت که ارتباط با ما پیدا می کند، بستگی به استفاده ما از آن دارد که نعمت یا نقمت باشد.
توحید در روایت، نعمت دانسته شده است. توحید از آن جهت که داده خداست نعمت می باشد. اگر توحید را در راه رشد خودم و دیگران استفاده کنم نعمت است اما اگر در راه نادرست استفاده نمایم، نقمت می باشد مثلاً برای نشان دادن به دیگران و ریا کردن که این نقمت می‌باشد. البته در حدیث، توحید می‌تواند به اصطلاح عام نعمت بکار رفته است؛ زیرا به خدا منتسب شده است.
نکته چهارم:از ادات حصر”ما” و “إلا” می‌باشند. در روایت توحید، حصر در جنّت شده است، یعنی هر کس توحید برای او نعمت باشد قطعاً جایگاهش بهشت است.
ورود به بهشت و جهنم فرق ماهوی با هم دارد. ممکن است شخصی وارد جهنم بشود ولی از آنجا خارج شود یا اینکه خلود در جهنم داشته باشد ولی شخصی که وارد بهشت شود، درآنجا خلود دارد.
حدیث18: امام رضا (ع) از رسول گرامی اسلام نقل می کنند:
إِنَّ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ کَلِمَهٌ عَظِیمَهٌ کَرِیمَهٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ قَالَهَا مُخْلِصاً اسْتَوْجَبَ الْجَنَّهَ وَ مَنْ قَالَهَا کَاذِباً عُصِمَتْ مَالُهُ وَ دَمُهُ وَ کَانَ مَصِیرُهُ إِلَى النَّارِ؛[1]اشهد ان لا اله الا اللَّهرا سخن بزرگى دیدم که بر خداى عز و جل گرامى است هر که آن را از روى اخلاص بگوید مستحق بهشت گردد و هر که آن را از روى دروغ بگوید باینکه بمضمون آن اعتقاد نداشته باشد مال و خونش محفوظ نشود و بازگشتش بسوى آتش دوزخ خواهد بود.
نکات
نکته اول:اولین وصفی که برای کلمه توحید آمده «عظیم» است. همانا کلمه «لا إله إلا لله» عظیم است چون درباره خداوندی است که وصفش عظیم است. اگر موجودی درباره موجودی عظیم سخن بگوید، سخن نیز عظیم می‌شود.
نکته دوم:وصف دومی که آمده وصف «کریم» است. کریم از ریشه کَرَم و دارای معانی مختلفی است. کلمهتوحید کلمه‌ای است که دارای کرامت و ارزش می‌باشد؛ زیرا درباره موجودی سخن می گوییم که صاحب همه ارزش‌ها و خوبی‌ها و شرافت‌ها است. و هر کس این سخن را برزبانش با اعتقاد جاری نماید با ارزش خواهد بود.