توحید صدوق – استاد دکترفعالی- جلسه بیست وهشتم- 12/ 7 /1394
در جلسه قبل حدیث هفدهم بحث شد. در ادامه آيات مربوط به نعمت مورد بررسي قرار گرفت. و اكنون ادامه احاديث.
در ادامه حديث هفدهم مي‌توان گفت كه آنچه این حدیث را نسبت به حدیث قبلی و بعدی متمایز می‌کند« نعمت بودن توحید» است.
نکته سوم:نعمت دارای دو اصطلاح است: عام و خاص
اصطلاح عام: به همة مخلوقات خداوند متعال می‌توان نعمت گفت. از آن جهت که مخلوق و منتسب به خداست، نعمت می‌باشد. پس نعمت مساوی با مخلوق خدا بودن است. بر اين اساس نعمت، یعنی جهان هستی. پس در مقابل نعمت، چیزی به عنوان نقمت وجود ندارد.
اصطلاح خاص: هرگاه انسان برای انجام کاری از وسیله‌ای در راستای قرب الهی استفاده نماید، آن وسیله برای انسان، نعمت می باشد. امّا اگر آن وسیله را در راه غیرخدا استفاده نموده و هدف قرب إلی الله نباشد، نقمت خواهد بود. مقابل اصطلاح خاص نعمت، نقمت قرار مي‌گيرد.
حال اگر اصطلاح اول با دوم را ترکیب نماییم، به این نتیجه می‌رسیم که مثلاً در آب از آن جهت که مخلوق خداست نعمت می‌باشد و از آن جهت که ارتباط با ما پیدا می کند، بستگی به استفادة ما از آن دارد که نعمت یا نقمت باشد.
توحید در روایت، نعمت دانسته شده است. توحید از آن جهت که دادة خداست نعمت می باشد. اگر توحید را در راه رشد خودم و دیگران استفاده کنم نعمت است اما اگر در راه نادرست استفاده نمایم، نقمت می باشد مثلاً برای نشان دادن به دیگران و ریا کردن که این نقمت می‌باشد. البته در حدیث، توحید مي‌تواند به اصطلاح عام نعمت بکار رفته است؛ زيرا به خدا منتسب شده است.
نكته چهارم:از ادات حصر”ما” و “إلا” مي‌باشند. در روایت توحید، حصر در جنّت شده است، یعنی هر کس توحید برای او نعمت باشد قطعاً جایگاهش بهشت است.
ورود به بهشت و جهنم فرق ماهوی با هم دارد. ممکن است شخصي وارد جهنم بشود ولی از آنجا خارج شود یا اینکه خلود در جهنم داشته باشد ولی شخصی که وارد بهشت شود، درآنجا خلود دارد.
حدیث18: امام رضا (ع) از رسول گرامي اسلام نقل مي كنند:
إِنَّ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ كَلِمَةٌ عَظِيمَةٌ كَرِيمَةٌ عَلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْ قَالَهَا مُخْلِصاً اسْتَوْجَبَ الْجَنَّةَ وَ مَنْ قَالَهَا كَاذِباً عُصِمَتْ مَالُهُ وَ دَمُهُ وَ كَانَ مَصِيرُهُ إِلَى النَّارِ؛[1]اشهد ان لا اله الا اللَّهرا سخن بزرگى ديدم كه بر خداى عز و جل گرامى است هر كه آن را از روى اخلاص بگويد مستحق بهشت گردد و هر كه آن را از روى دروغ بگويد باينكه بمضمون آن اعتقاد نداشته باشد مال و خونش محفوظ نشود و بازگشتش بسوى آتش دوزخ خواهد بود.
نکات
نکته اول:اولین وصفی که برای کلمة توحید آمده «عظیم» است. همانا کلمة «لا إله إلا لله» عظیم است چون دربارة خداوندی است که وصفش عظیم است. اگر موجودی دربارة موجودی عظیم سخن بگوید، سخن نیز عظیم می‌شود.
نکته دوم:وصف دومی که آمده وصف «کریم» است. کریم از ریشة کَرَم و دارای معانی مختلفی است. کلمةتوحید کلمه‌ای است كه دارای کرامت و ارزش مي‌باشد؛ زيرا دربارة موجودی سخن می گوییم که صاحب همة ارزش‌ها و خوبی‌ها و شرافت‌ها است. و هر کس این سخن را برزبانش با اعتقاد جاری نمايد با ارزش خواهد بود.