زندگی معنوی جلسه نهم 1393/10/14
در جلسات گذشته منزل اول (یقظه) از کتاب منازل السائرین بحث شد. مراد از قیام را خواجه قیام درونی دانست، دو ویژگی یقظه که نور و حیات باشد مطرح شد. بیان شد که یقظه دارای سه درجه است و درجه اول آن شامل سه مرحله است. در ادامه درباره انواع و متعلًّق شکر مطالبی بیان شد و اکنون ادامه بحث.
وَ الثَّانِی مُطَالَعَة الْجِنَایَة وَ الْوُقُوف عَلِیِّ الْخَطَر فِیهَا وَ التَّشَمُّر لتدارکها وَ التَّخَلُّص مِنْ رِقَّهَا وَ طَلَب النَّجَاة بِتَمْحِیصِها
درجهی اول یقظه، شکر نعمت و درجه دوم، سلب گناه است.
درجه دوم یقظه، 5 بند دارد: 1ـ گناه پژوهی 2ـ درک پیامدهای منفی گناه 3ـ همت گماشتن برای جبران گناه 4ـ رهایی از بندگی و بردگی گناه 5ـ پاک شدن از گناه
مطلب اول سبکشناسی: مرحله اول، امر ایجابی است و مرحله دوم، سلب؛ یعنی قبل از هر سلبی، باید ایجاب آن را بیان کرد. نکات مهمّ مطلب اول:
1ـ قاعدة معمول در نگاه انسان به دیگران، دیدن عیوب آنها و در نگاه به خود، دیدن خوبیها و حسنهاست. امّا قاعده مطلوب، در نگاه انسان به دیگران، دیدن حسن آنها و سپس دیدن نقصها و عیبهاست و در نگاه به خود، دیدن عیبها و ناداشته ها برای جبران و سپس دیدن خوبیها و داشته هاست برای تقویت آنها.
2ـ حالات چهار گانه نگاه انسان به دیگران وخود:
1) اگر کسی فقط، حسنهای دیگران را ببیند و خوش بین باشد، ساده اندیشی و نامطلوب است.
2) اگر کسی فقط، عیبهای دیگران را ببیند و بدبین باشد، هم مطلوب نیست.
3) اگر کسی فقط، حسنهای خود را ببیند، دچار غرور شده و در نهایت دچار تکبّر میشود.
4) اگر کسی فقط، عیبهای خود را ببیند، دچار یاس و ناامیدی خواهد شد.
3ـ بسیاری از تنشها، حاصل محرکهای بیرونی نیست، حاصل ذهنهای معیوب و نگاه های آلوده ماست و میتوان با یک تغییر کوچک در نگاه خود، آن تنش و استرسها را از خود دور کرد.
4ـ هر کسی بخواهد ضعفهای خود را جبران کند باید بر قدرتها و داشته های خود تکیه کند و منتظر اصلاح از طرف دیگران نباشد. در این جهان فقط خود شما هستید که میتوانید به خود کمک کنید.
مطلب دوم: سلوک یعنی انتقال از اسمی از اسماء خدا به اسمی دیگر از اسماء خدا. و چون سلوک، امری صعودی است پس اسماء الهی صعودی هستند. بنابراین مراحل سلوک اینگونه است.
اول: پیش مرحله: اسم ناظر به این مرحله، اسم «المضلّ» است.
دوم: مرحله اول: شکر نعمت ….. اسم ناظر به این مرحله:
ü اسم عام: «الهادی»
ü اسم خاص: «المنعم»
سوم: تدارک خطا …. اسم ناظر به این مرحله:
ü اسم جامع: «رحمان»
ü اسم عام: «رحیم»
ü اسم خاصّ: «توّاب»
. مصداقی از قران برای پیش مرحله: «الله یهدی من یشاء و یضلّ من یشاء»
نکات مهم مربوط به آیه:
1) مرجع ضمیر فاعلی در «یشاء»، «مَن» است. یعنی خدا هدایت میکند هر کسی را که آن کس میخواهد هدایت شود.
2) از خداوند فقط هدایت، صادر میشود؛ نه هدایت و ضلالت. بلکه ضلالت نتیجة عدم هدایت است و عدم هدایت هم به دلیل نخواستن انسان است. پس «یضلّ» یعنی «لایهدی».