زندگی معنوی ـ جلسه پنجاه و سوم ـ مورخ 19/ 2/ 95
گفتیم که برکت به معنای زمان کم و بازدهی فراوان است. در جلسه گذشته در توضیح «نماز شب» و «انفاق» به عنوان دو عامل دیگر از عوامل برکت‌زا به این نکات اشاره شد که از نظر قرآن، اصالت با شب است نه روز. نماز شب، علاوه بر برکت و فراوانی، موجب حیات قلب و تحول درونی می‌شود. برخلاف اندیشه معمول و رایج، انفاق بخشی از مال، موجب کاهش مال نمی‌شود بلکه آن را زیاد می‌کند. بنابراین، حس نقصان داشتن در انفاق، توهین به خداست؛ زیرا به سخن او اعتماد نکرده‌ایم.
و اما ادامه عوامل برکت‌زا:
عامل دوازدهم: اطعام
در روایاتی از پیامبر اسلام (صلى الله علیه و آله)، اطعام به عنوان یکی از عوامل برکت‌زا شمرده شده است:
إنَّ البَرَکَةَ أسرَعُ إلَى البَیتِ الَّذی یُمتارُ مِنهُ المَعروفُ مِنَ الشَّفرَةِ فی سَنامِ البَعیرِ، أو مِنَ السَّیلِ إلى مُنتَهاهُ؛[1] برکت، به خانه‌اى که از آن، نیکى به مردم مى‌رسد، زودتر از رسیدن تیغ به کوهان شتر یا سیل به پایان خود، مى‌رسد.
أیُّما مُؤمِنٍ أطعَمَ مُؤمناً عَلى جوعٍ أطعَمَهُ اللَّهُ یَومَ القِیامَةِ مِن ثِمارِ الجَنَّةِ؛[2] هر مؤمنى که مؤمنِ گرسنه‌اى را سیر کند، خداوند، روز قیامت، او را از میوه‌هاى بهشتى سیر مى‌کند.
مَنِ اهتَمَّ بِجَوعَةِ أخیهِ المُسلِمِ فَأَطعَمَهُ حَتّى یَشبَعَ، غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وسَقاهُ حَتّى یَرواه؛[3] هرکس به فکر گرسنگىِ برادر مسلمانش باشد و به او غذا دهد تا سیر شود، خداوند، او را مى‌آمرزد و سیرابش مى‌کند.
نکات مربوط به احادیث:
1. برکت در اطعام علاوه بر اطعام کننده شامل سفره و اهل خانه نیز می‌شود.
2. تاثیر اطعام در ایجاد برکت، بسیار سریع است.
3. مقید کردن اطعام به انسان گرسنه، شاید به این دلیل باشد که اطعام، فقط باید با نیت و هدف تامین نیاز باشد نه نمایش دادن خود به دیگران و یا چیز دیگر. فکر و نیت سالم داشتن در اطعام، آن را گوارا و با لذت می‌سازد. تمام ماکولات و مشروبات با نیت اطعام کننده و اطعام شونده آمیخته است.
4. آثار برکت مثل سایر کارهای نیک، هم دنیوی است و هم اخروی؛چرا که آخرت از کف همین دنیا آغاز می‌شود.
5. اصل مهم: یکی از مصادیق زیبایی و استحسان خلقت جهان این است که هر کاری برای دیگران انجام دهید همان را برایتان انجام می‌دهند. پس اگر کاری برایتان انجام دادند بدانید شما نیز همان کار را برای دیگران انجام داده‌اید، چه خوب و چه بد. پس هر کس سر سفره بنشاند، سر سفره می‌نشیند.
6. اطعام دو گونه است؛ اطعام عام و اطعام خاص. در اطعام خاص، قید ایمان و اسلام شرط است ولی اطعام عام این قید را ندارد.
7. در بسیاری از موارد برای اطعام از واژه اکل استفاده شده است. معنای «کلوا»[4] عام بوده و به معنای انتفاع بردن و منتفع شدن است؛ بنابراین، هم اکل دارای مصادیق عام و خاص است و هم غذا.
8. مهم‌تر از اطعام، اهتمام به اطعام و روحیه اطعام داشتن است.
9. اطعام را نباید مقید به مناسبت‌های خاص کرد.
10. اطعام و خوراندن نشانه ایمان و درجه ایمان است.
11. به وقت اطعام، سخت‌گیری نشود؛ یعنی دیگران و خود را بیش از حد به سختی نیندازید.
حاصل آن که برکت، یک مفهوم تشریفاتی نیست بکله کاملا واقعی و تکوینی است و یکی از عواملی که برکت را به سرعت، نصیب انسان و خانواده او می‌کند اطعام است.
[1].محمدی ری شهری، خیر و برکت از نگاه قرآن و حدیث، ص418. [2].همان. [3].همان. [4]. اعراف/31.