طراحی خانه‌ای برای امروز با رویکرد بازتعریف مفهوم خانه از دیدگاه اسلام

موضوع اصلی این رساله پرسش از چگونگی برپا ساختن خانه از نگاه اسلام است. دست‌یابی به این هدف بر اساس این پرسش آغاز می‌گردد که «آیا می‌توان اصول و معیارهایی برای طراحی خانه بر اساس آموزه‌های اسلام ارائه کرد؟». به همین دلیل در این رساله به مرور از فصول ابتدایی به ترتیب به سوی پاسخ‌گویی به پرسش اصلی کوشش می‌شود. فصل ابتدایی با بررسی نظرات موجود در رابطه با خانه از دیدگاه‌های مختلف در حوزه معماری آغاز می‌گردد. بررسی و تشریح دیدگاه معماری مدرن، پدیدارشناسی، روانشناسی تحلیلی، سنت‌گرایی و علوم اجتماعی در رابطه با خانه ما را به این نتیجه می‌رساند که مردم با فرهنگ‌های مختلف به دلیل نظام‌های رفتاری متفاوت در قرارگاه‌های رفتاری گوناگون زندگی می‌کنند. به همین دلیل می‌توان خانه را به عنوان بستر رفتارهای انسان در نظر گرفت و برای ارائه چگونه برپا ساختن خانه به شناخت رفتارهای انسانی در بستر فرهنگ‌های مختلف پرداخت. به همین سبب پرسش دیگری در انتهای این فصل مطرح می‌گردد که چه نسبتی می‌تواند میان معماری، به عنوان بستر زندگی و محمل وقوع رفتارهای انسان، و اسلام، به عنوان عاملی در شکل‌دهی به رفتارهای انسانی، برقرار باشد؟

در فصل بعدی این پژوهش، به بررسی نسبت‌های مطروحه میان معماری و اسلام پرداخته می‌شود. نسبت معماری و اسلام در حوزه‌های تاریخی‌گری و نظری مورد مطالعه قرار می‌گیرد و در انتهای این مسیر و با توجه به پیچیدگی‌ها، تفاوت خاستگاه‌ و تضاد نظرات در این حوزه، به مشخص ساختن نیت، موضع و مقام پژوهشگر در میان تمامی این پیچیدگی‌ها پرداخته می‌شود. این پژوهش نسبت معماری و اسلام را در رجوع به اعتقادات و اصول اسلام برای مسلمانان برقرار می‌داند، به همین دلیل به بررسی علوم اسلامی و حدود و چارچوب‌های بخش‌های مختلف آن می‌پردازد.

در فصل پسین به بررسی حوزه حکمت عملی اسلام پرداخته می‌شود. تلاش پژوهشگر یافتن چگونگی دیدگاه اسلام و توجهات خاص آن به مسکن است که در این میان، موضوع خانواده به عنوان هسته مرکزی و کانون شکل‌گیری جامعه اسلامی مورد نظر قرار می‌گیرد. بر اساس بررسی متون علمی و تاریخی، تعریف خاص از مسکن به عنوان «مکانی برای سکونت همراه با آرامش برای انسان» در پایان این فصل بیان می‌شود.