مطالعه تطبیقی تنبیه بدنی زوجه و کودک از دیدگاه فقهای امامیه و شافعیه

چکیده: گسترش روز افزون مسئله همسر آزاری و کودک‌آزاری، ذهن را به مخاطره راه‌کاری اساسی بر پیش‌گیری این مسئله می‌اندازد. به‌راستی در فقه اسلامی چه راه‌کاری‌هایی برای مقابله با این پدیده توصیه شده است؟ «تنبیه» و «تأدیب»، گرچه بار معنایی مثبت دارد، به همان اندازه می‌تواند مورد سوءاستفاده قرار گیرد و آزارهای جسمی در قالب تنبیه و تأدیب، بدون اینکه ضمانت اجرایی مناسب داشته باشد، اعمال شود. در فقه اسلامی، جواز تنبیه بدنی بر اصولی چون معروف، مصلحت، احسان و عدم ضرر مبتنی شده و تنبیه زوجه و کودک با شرایط خاص و دقیق، به‌عنوان تدبیری برای حفظ نظام خانوادگی و تعلیم و تربیت، جایز دانسته شده و برای محافظت بر مصلحت، ضمانت‌های اجرایی چون ضمان و مسئولیت، تدارک دیده شده است. این پژوهش، از طریق بازشناسی آرای امامیه و شافعیه درباره تنبیه بدنی کودک و زوجه به بررسی مبانی مشروعیت، شرایط و کیفیت تنبیه بدنی پرداخته و مروری بر حقوق ایران و راه‌کارهای ارائه شده در مالزی دارد. به‌عنوان نتیجه حاصل از تحقیق باید گفت گرچه فقیهان دو مذهب در اصل جواز تنبیه بدنی، اتفاق‌نظر دارند، ولی در جزئیات مسائلی چون: صاحبان حق تنبیه بدنی کودک، اذن ولی در تنبیه توسط معلم و اعمال مرحله ضرب زوجه اختلاف دارند.