نگاهی به راهاندازی پژوهشکده سبک زندگی اسلامی
شکلگیری ساختارهای علمی در راستای تحقق سبک زندگی اسلامی/
ضرورت پرداختن به سبک زندگی اسلامی با نگاه علمی و با بهرهگیری از منابع مختلف؛ اندیشه تشکیل «پژوهشکده سبک زندگی اسلامی» را عملی ساخت. این پژوهشکده در راستای پاسخگویی به نیازهای پژوهشی و تأمین نیازهای کارشناسی مراکز و دستگاهها و پشتیبانی علمی از مجامع علمی از جمله حوزههای علمیه و مراکز دانشگاهی در موضوع سبک زندگی اسلامی، با دریافت مجوز از شورای اعطای مجوزها و امتیازهای علمی حوزه، گام به عرصه وجود نهاد و فعالیت خود را از سال ۱۳۹۵ رسماً آغاز نمود. در واقع با تأسیس این پژوهشکده نخستین بار در کشور نهادی علمی و رسمی در موضوع سبک زندگی اسلامی شکل گرفته است. ریاست این پژوهشکده بر عهده حجت الاسلام و المسلمین دکتر محمدتقی فعالی است.
آنچه در اهداف این پژوهشکده اعلام شده است میتوان به انجام مطالعات راهبردی، بنیادین و توسعهای در موضوع سبک زندگی اشاره نمود. مواجهه عقلانی نسبت به سبک زندگی غربی محور دیگری است که در اطراف این پژوهشکده به چشم میخورد. این پژوهشکده زمینهسازی، گسترش و تحقق مطالعات مربوط به سبک زندگی اسلامی را با پرهیز از هر گونه تنش و حساسیت از دیگر اهداف خود میداند.
یکی از مهمترین نکاتی که در اهداف این مرکز علمی به چشم میخورد، کارآمدسازی دانشهای دینی در مواجهه فعال با نیازها، چالشها و پرسشهای نوپدید جهانی است.
زمینهسازی، تثبیت و تقویت مرجیت علمی حوزههای علمیه در عرصه سبک زندگی نیز از جمله اهداف این پژوهشکده است. دیگر هدف شاخص و راهبردی این پژوهشکده، ایجاد ارتباط میان صاحبنظران و مؤسسات مرتبط با سبک زندگی است. آنگونه که از اهداف ذکر شده پیداست، به نظر میرسد این پژوهشکده جایگاه ویژهای را برای حوزههای علمیه، در عرصه توسعه و تعمیق سبک زندگی اسلامی قائل گردیده است.
دکتر محمدتقی فعالی مؤسسه و رئیس این پژوهشکده تأسیس این مرکز علمی را گامی اساسی در پیگیری و تحقق منویات مقام معظم رهبری در موضوع سبک زندگی اسلامی میداند و میگوید: با راهاندازی این پژوهشکده، حرکت علمی بسیار خوبی در حوزه و در سطح محققان حوزوی و دانشگاه در موضوع سبک زندگی اسلامی آغاز میشود.
دکتر فعالی اظهار امیدواری میکند این پژوهشکده بتواند به تدریج با حرکت علمی دقیق و هدفمند، بتواند الگوهای سبک زندگی اسلامی را در جامعه ایرانی ایجاد و تثبیت نماید.
ساختار سازمانی پژوهشکده از موسسه، هیئت امنا، رئیس شورای پژوهش، معاونت پژوهش، معاونت اداری مالی، دفتر برنامهریزی و نظارت و گروههای پژوهشی شکل گرفته است.
مأموریتها
پژوهشکده سبک زندگی اسلامی مأموریتهای اساسی خود را در ۹ محور برای جهتدهی به برنامهها و فعالیتهای آتی تدوین نموده که عبارتند از:
۱. نگارش و آماده سازی آثار بنیادی در حوزه سبکزندگی اسلامی؛
۲. نگارش و آماده سازی آثار کاربردی و مهارتی در حوزه سبک زندگی اسلامی؛
۳. نگارش و آماده سازی درسنامهها و متون آموزشی مورد نیاز در حوزه سبک ندگی؛
۴. ترجمه کتب و مقالات اصلی سبکزندگی و یا در نقد سبکزندگی غربی؛
۵. آینده پژوهی موضوعات سبكزندگي؛
۶. نیازسنجی و نیازسازی پژوهشی در حوزه سبکزندگی؛
۷. تهیه نظام جامع موضوعات سبكزندگي؛
۸. تکمیل بانک جامع اطلاعات سبكزندگي؛
۹. جهتدهی به پایاننامههای حوزوی ناظر به موضوعات سبکزندگی و حمایت از آنان.
گروههای علمی پژوهشکده
در ادامه این گزارش نگاهی به گروههای علمی پژوهشکده خواهیم داشت.
الف) گروه سبکزندگی فردی
سبكزندگي فردی ناظر به رفتارها، گرایشها و ارزشهای فردی است و موضوعات بنیادین عرصههای یاد شده بصورت پروژهای اجرا خواهد شد.
ب) گروه سبکزندگی اجتماعی
گستردهترین عرصه سبكزندگي، اجتماع و گروههای اجتماعی است. اهمیت جامعه و گروههای اجتماعی در سبکزندگی تا بدان پایه است که بسیاری از اندیشمندان، سبکزندگی و موضوعات آن را دارای هویتی جمعی و اجتماعی تلقّی نمودهاند.
ج) گروه زن و خانواده
خانواده اولین نهادی است که شخصیت، هویت و به طور کلی سبکزندگی افراد در آن شکل میگیرد. خانواده از طریق ازدواج زن و مرد با هم تشکیل میشود و امور مهمی همچون تربیت و شکوفاسازی استعدادهای فرزندان در آن صورت میگیرد. همچنین از منظر اسلام نقش زنان در خانهداری از اهمیت بسیاری برخوردار است.
دستاوردها
دستاوردهای پژوهشکده در چهار بخش قرار میگیرد؛ تألیف کتاب در سه سطح بنیادی، کاربردی و مهارتی، انتشار مجلات شامل دوماهنامه پایش سبكزندگي، دوفصلنامه علمی ترویجی پژوهشنامه سبکزندگی و فصلنامه تخصصی طعم زندگی، بانک جامع اطلاعات و کتابخانه تخصصی.
- کتابهـا
۱. سبک زندگی توحیدی و موفقیت الهی (۱)؛ آرامش
۲. سبک زندگی توحیدی و موفقیت الهی(۲)؛ خودباوري
۳. سبک زندگی توحیدی و موفقیت الهی (۳)؛ بخشش
۴. مسجد و سبك زندگي
۵. سبك هتلداري پايدار با نگرش به منابع اسلامی
۶. مدیریت بدن با تأکید بر نگرش اسلامی
۷. سبك زندگي رضوي (۱)؛ روابط ميان فردي
۸. سبك زندگي رضوي (۲)؛ مناسبات اجتماعي
۹. سبك زندگي رضوي (۳)؛ زن و خانواده
۱۰. سبك زندگي رضوي (۴)؛ بهداشت غذا و تغذيه
۱۱. سبك زندگي رضوي (۵)؛ بهداشت فردی و محيط زيست
۱۲. سبك زندگي رضوي (۶)؛ زندگي معنوي
۱۳. سبك زندگي رضوي (۷)؛ بينشها و ارزشها
۱۴. سبك زندگي رضوي (۸)؛ سنن الرضا۷
۱۵. خانه آرام من (۱)؛ به سوی آرامش
۱۶. خانه آرام من (۲)؛ پگاه آرامش
۱۷. خانه آرام من (۳)؛ خزان آرامش
۱۸. خانه آرام من (۴)؛ پنجرهای رو به آرامش
۱۹. خانه آرام من (۵)؛ کوچه باغ آرامش
۲۰. خانه آرام من (۶)؛ ساحل آرامش
۲۱. خودت را باور كن (۱)؛ تکیهگاهی امن
۲۲. خودت را باور كن (۲)؛ تشویش درون
۲۳. خودت را باور كن (۳)؛ شکوفههای خودباوری
۲۴. خودت را باور كن (۴)؛ گامهای محکم من
۲۵. راهی به آسمان (۱)؛ چرا ببخشیم؟
۲۶. راهی به آسمان (۲)؛ چگونه بخشنده شویم؟
۲۷. راهی به آسمان (۳)؛ چگونه ببخشیم؟
۲۸. راهی به آسمان (۴)؛ چرا نمیبخشیم؟
۲۹. راهی به آسمان (۵)؛ به چه کسی ببخشیم؟
۳۰. نحلهها، فرقهها و نمادها
۳۱. همسرداری در وقت اضافه
۳۲. شیوههای گذران اوقات فراغت با نگرش به منابع دینی
۳۳. فرهنگ سازمانی با نگرش به منابع دینی
۳۴. کتاب و مطالعه در سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی
۳۵. همسایگی به سبک آفتاب
۳۶. فرهنگ آپارتماننشینی با نگرش به منابع دینی
۳۷. الگوی مطلوب فراغت و تفریح از دیدگاه اسلام
۳۸. مهمانی و میزبانی در سبک زندگی اسلامی
۳۹. سفر با کشتی نجات
۴۰. آفتاب و سایهها
۴۱. رانندگی در ایران؛ آسیبها و راهکارها
۴۲. سفر با خورشید؛ زندگی به سبک امام رضا۷
۴۳. تلفن همراه
۴۴. آپارتمان نشینی
۴۵. محیط زیست
۴۶. خوشحالم که درکم میکنی! (مهارت همدلی)
۴۷. دوست من استرس (مهارت کنار آمدن با استرس)
۴۸. اخلاق شهروندی (رعایت حقوق دیگران)
۴۹. چگونه مشکل گشا شویم؟ (مهارت حل مسئله)
۵۰. حقوق شهروندی
۵۱. خیانت (روابط فرازناشویی)
۵۲. طلاق
۵۳. جاده سبک زندگی (مهارت مدیریت زمان)
۵۴. فرهنگ رانندگی
۵۵. وندالیسم شهری
۵۶. اوقات فراغت
۵۷. کتاب و مطالعه
۵۸. سبک زندگی (ضرورتها و رسالتها)
۵۹. مهارت حل تعارض در خانه
۶۰. ورزش و سلامت
۶۱. رفاقت با زندگی (مهارت رضایتمندی در زندگی)
۶۲. فرزندپروری
۶۳. بهداشت جنسی
۶۴. همسرداری به سبک اهل بیت:
۶۵. سید زندگی (شاخصها و زمینهها)
۶۶. تو هم میتوانی خلاقتر شوی
۶۷. هنر خوببودن (مهارت دعوت به خوبیها)
۶۸. مدیریت مصرف
۶۹. دزدی به شیوه جدید (اختلاس)
۷۰. اعتیاد اینترنتی
۷۱. کاهش ارتباط در خانواده و راهکارها
۷۲. شادکامی
۷۳. ارتباط مؤثر والدین با فرزندان
۷۴. شادی
۷۵. تغذیه به زبان دین
۷۶. لطفاً جوش نیاورید
۷۷. نگاه نو (۱) گزارش سلسله نشستهای علمی سبکزندگی اسلامی ۱۳۹۳
۷۸. نگاه نو (۲) گزارش سلسله نشستهای علمی سبکزندگی اسلامی ۱۳۹۴
۷۹. نگاه نو (۳) گزارش سلسله نشستهای علمی سبکزندگی اسلامی ۱۳۹۵
- مجلات
نشریه پایش با هدف ارائه سبک تجویزی زندگی اسلامی و رصد آسیبها و مسائل جامعه ایرانی بهمنظور ارائه راهکارهای مواجهه و مقابله عملی متناسب با فرهنگ بومی و اسلامی برای مدیران و تاثیرگذاران عرصههای فرهنگی کشور منتشر میشود.
۱. پایش سبكزندگي(۱)؛ شبکههای اجتماعی و تحوّل در سبكزندگي
۲.پایش سبكزندگي(۲)؛ اوقات فراغت
۳. پایش سبكزندگي(۳)؛ مدیریت بدن (آرایش، پوشش و مانکنیسم)
۴.پایش سبكزندگي(۴)؛ فرهنگ عزاداری
۵.پایش سبكزندگي(۵)؛ فرهنگ آپارتمان نشینی
۶.پایش سبكزندگي(۶)؛ فرهنگ تغذیه
۷.پایش سبكزندگي(۷)؛ دانشگاه و سبكزندگي
۸.پایش سبكزندگي(۸)؛ بحران محیط زیست
۹.پایش سبكزندگي(۹)؛ ماهواره و سبكزندگي
۱۰. پایش سبكزندگي(۱۰)؛ اعتیاد
۱۱. پایش سبكزندگي(۱۱)؛ حاشیه نشینی
۱۲. پایش سبكزندگي(۱۲)؛ بازیهای مجازی
۱۳. پایش سبكزندگي(۱۳)؛ مصرف و مصرفگرایی
۱۴. پایش سبكزندگي(۱۴)؛ خیانت
۱۵. پایش سبكزندگي(۱۵)؛ اسباببازی
۱۶. پایش سبكزندگي(۱۶)؛ همسرآزاری
۱۷. پایش سبكزندگي(۱۷)؛ هرزهنگاری
۱۸. پایش سبكزندگي(۱۸)؛ مدگرایی
۱۹. پایش سبكزندگي(۱۹)؛ کودکآزاری
۲۰. پایش سبكزندگي(۲۰)؛ خودکشی
پژوهشنامه سبکزندگی به منظور نشر پژوهشهای بدیع و اصیل با هدف ارتقای سطح علمي پژوهشکده، ایجاد امكان مشاركت بيشتر اعضاي هیأت علمي و دانشپژوهان در فعاليتهاي پژوهشي و تقویت ارتباط با مراکز علمی داخل و خارج کشور و همچنین گسترش مرزهای دانش در زمینه سبكزندگي، منطبق بر آییننامه «کمیسیون بررسی نشریات علمی» وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز «کمیسیون نشریات علمی حوزه» معاونت پژوهش حوزههای علمیه، تدوین شده است.
۲۱. پژوهشنامه سبكزندگي؛ سال اول؛ شماره ۱؛ پاییز و زمستان ۱۳۹۴
۲۲. پژوهشنامه سبكزندگي؛ سال اول؛ شماره ۲؛ بهار و تابستان ۱۳۹۵
۲۳. پژوهشنامه سبكزندگي؛ سال دوم؛ شماره ۳؛ پاییز و زمستان ۱۳۹۵
طعم زندگی نشریهای تخصصی در زمینه مطالعات سبکزندگی است. این نشریه ضمن بررسی تحولات سبکزندگی در غرب، نگاهی به فعالان در این حوزه مطالعاتی و آثار منتشر شده در این زمینه دارد.
۲۴. فصلنامه فرهنگی ـ اجتماعی طعم زندگی؛ سال اول، شماره اول، تابستان ۱۳۹۵
۲۵. فصلنامه فرهنگی ـ اجتماعی طعم زندگی؛ سال اول، شماره دوم، پائیز ۱۳۹۵
۲۶. فصلنامه فرهنگی ـ اجتماعی طعم زندگی؛ سال اول، شماره سوم، زمستان ۱۳۹۵
۲۷. فصلنامه فرهنگی ـ اجتماعی طعم زندگی؛ سال دوم، شماره چهارم، بهار ۱۳۹۶
محصولات رسانهای
در راستای اهداف پژوهشکده سبکزندگی اسلامی این مجموعه اقدام به انتشار سلسله دروس مرتبط با سبکزندگی اسلامی نموده است.
۱. راه نو
۲. قضاوت
۳. آداب معاشرت
۴. سواد رسانهای فضای مجازی
۵. زندگی معنوی (۱)
۶. سلسله نشستهای سبکزندگی اسلامی DVD(لوح فشرده)
۷. نگاه نو (۱و۲)؛ گزارش سلسله نشستهای علمی سبکزندگی اسلامی ۱۳۹۴-۱۳۹۳
۸. آرامش (۱)
۹. ویژگیهای شیعه
۱۰. دعا
۱۱. مبانی سبکزندگی اسلامی
۱۲. بخشش
۱۳. زندگی معنوی (۲)
۱۴. شرح تفسیر المیزان
۱۵. ظهور
۱۶. ابتلاء
۱۷. تفکّر
۱۸. امید
۱۹. خودباوری
۲۰. بخشش
۲۱. اقتصاد و سبک زندگی
۲۲. عوامل سبکساز؛ مبانی و مسائل سبک زندگی اسلامی
۲۳. فرهنگ سازمانی و سبک زندگی اسلامی
۲۴. خانواده و سبک زندگی اسلامی
۲۵. شیوههای اصلاح و تغییر رفتار
بانک جامع اطلاعات
بانک اطلاعات سبکزندگی مهمترین فعالیت آرشیوی گروه سبکزندگی است. این بانک مشتمل بر موارد متعددی است که به صورت پیشرفته در نرم افزار پژوهیار بارگذاری شده است. دادههای موجود در این بانک به صورت خلاصه عبارتند از:
الف) موضوعشناسی
ب) منابع (پایاننامه، کتاب و مقاله)
ج) اشخاص، مؤسسات و سایتها
د) سرفصلها
هـ) موضوعات و مأخذشناسی
کتابخانه تخصصی
کتابخانه تخصصی سبکزندگی اسلامی همزمان با شروع به کار موسسه آلیاسین در محل مؤسسه با حدود ۱۰۰۰ نسخه شروع به فعالیت نمود. در ادامه با رصد جامع تلاش شد مجموعة غنی از کتب سبکزندگی فارسی و لاتینو همچنین کتب پیشنیاز سبکزندگی از جمله کتب تفسیری، حدیثی، تاریخ و سیره، جامعهشناسی، روانشناسی و آسیبهای اجتماعی، در این کتابخانه گردآوری شود.
پس از ۵ سال فعالیت موسسه تعداد کتب چه کتبی که با موضوع سبکزندگی به صورت مستقیم و چه کتبی که به صورت غیرمستقیم با این موضوع ارتباط دارند به بیش از ۵۵۰۰ نسخه رسیده است. همزمان با خرید و تهیه کتابها، موسسه به این نتیجه رسید که نرمافزار جامعی برای کتابخانه تهیه گردد که پس از مشاورههای فراوان به نرمافزار جامع کتابخانهای فراکاوش رسید.
پس برای این منظور این نرمافزار تهیه و اطلاعات کتابشناختی کتابهای کتابخانه در آن وارد شد. لازم به ذکر است هم اکنون اعضای این کتابخانه به ۳۵ نفر میرسند که در دو بخش محققین و امانات از این مجموعه استفاده مینمایند.