چارچوب اصول معماری خانه با توجه به مفاهیم قرآنی؛ مطالعه موردی خانه در اقلیم گرم و خشک ایران

مفهوم خانه از دیدگاه اسلامی موضوعی است که در رساله حاضر بررسی شده است. اهمیت این موضوع در شناخت معنا و کالبد خانه از دیدگاه اسلام براساس متن قرآن است. لذا پژوهنده با استفاده از منابع دینی تلاش کرده تا به جهت‌گیری‌های زمینه دینی در این مطلب دست یابد. نوشتار به وسیله آموزه‌های اسلامی مبانی نظری خانه را بررسی کرده، معیارهای محتوایی و کالبدی خانه را از دیدگاه اسلام بیان می‌کند. سپس با مقایسه این معیارها با خانه‌های مناطق گرم و خشک ایران در دوران اسلامی، به نحوه کارکرد معنا و کالبد خانه از دیدگاه اسلام در کالبد موجود، دست یافته است.

این تحقیق بر اساس روش توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است و از مراجع مستند و قابل‌اعتنای اسلامی مانند متن قرآن، تفاسیر و احادیث بهره می‌گیرد. نویسنده یافته‌های را در روش دلفی و جامعه آماری مورد ارزیابی قرار داده است. وی فرضیه‌ها را به صورت فرضیه‌های کمکی، خرد کرد تا پاسخ‌دهندگان بتوانند به موضوع احاطه‌ای بیابند. پژوهشگر براساس این نوشتار بر این عقیده است؛ متون اسلامی درباره معماری ضوابط و شاخصه‌هایی را پیش می‌کشند که خانه را در حوزه‌های تک‌بنا تا مجموعه شهری پوشش می‌دهد و نقش مسکن و انسان را در توده‌های انسانی و توده‌های کالبدی تشریح می‌نماید. این ضوابط در متن قرآن و تفاسیر آن و نیز سخنان ائمه‌ اطهار ریشه دارد و در دو حوزه معنایی و کالبدی است که هرکدام از بحث‌ها را می‌توان در قالب شاخص‌هایی خردتر نشان داد. این معیارها در تمامی ساحت‌های مذکور، معنا و کالبد، در معماری خانه‌های مناطق گرم و خشک ایران عینیت یافته است.