آمار مصرفگرایی در سبک زندگی جدید
نویسنده: دکتر مهدی فدائی
آمار
نگاهی آمارگونه به انواع مصارف ایرانیان میتواند توجه ما را به آسیبهای موجود در حوزه مصرف و خطرات اقتصادی و فرهنگی¬ آن برانگیزاند. در یک تقسیمبندی کلی دو نوع مصرف مادی و فرهنگی قابل بررسی است. موادی همچون انرژی، آب، غذا، پوشاک تجملی، لوازم لوکس، لوازم آرایشی ذیل مصرف مادی به حساب آمده و مواردی مانند موسیقی، کتاب، مسافرتهای داخلی و خارجی، اینترنت، بازی و اسباببازی و ماهواره جزء مصارف فرهنگی به شمار میآید. قبل از آسیبشناسی مصرف در فرهنگ و سبک زندگی ایرانی به آمارهایی از برخی مصارف مادی و فرهنگی در جامعه ایران را که میتواند به ما در جهت آسیبشناسی دقیق وضعیت موجود ایران کمک کند، اشاره میکنیم.
الف) مصارف مادی
یک. انرژی
در حالیکه در دنیا به طور متوسط برای تولید ۱۰۰۰ دلار تولید ناخالص داخلی ۰.۱۹ تن معادل نفت خام انرژی مصرف میشود در ایران، برای تولید هر هزار دلار تولید ناخالص داخلی ۰.۶۳ تن معادل نفت خام انرژی مصرف میشود. بر این اساس بررسی در بین ۱۳ کشور دنیا نشان میدهد که شاخص شدت مصرف انرژی در ایران بالاتر از سایر کشورهاست. پس از ایران، روسیه و عربستان سعودی با شدت مصرف انرژی ۰.۵۳ و ۰.۵۱ بالاترین مصرف انرژی را به خود اختصاص دادهاند. همچنین ژاپن، فرانسه، انگلستان و آلمان در بین این کشورها پایینترین شدت مصرف انرژی را با شاخص ۰.۰۹ به خود اختصاص دادهاند.
آمارها نشان میدهد که شدت مصرف انرژی در ایران ۹ برابر ژاپن و نروژ، ۷ برابر کشورهای پیشرفته اروپایی، ۳ برابر عربستان سعودی و ۴ برابر ترکیه و متوسط جهان است. کشور ما با جمعیت یک درصد دنیا بیش از ۴ درصد از میزان گاز دنیا را مصرف میکند که حدود ۴۰ درصد از کل گاز مصرفی کشور در خانهها مصرف و سالیانه حدود ۱.۶ درصد نیز به مصرف انرژی کشور افزوده میشود و اگر روند مصرف به همین منوال صورت پذیرد بهطور قطع تا سال ۱۴۰۴ ایران به یک واردکننده بزرگ انرژی تبدیل میشود.
دو. آب
سهم مصرف آب شرب و بهداشتی در جهان، ۸ درصد و در ایران، ۶ درصد است. سهم مصرف آب کشاورزی در جهان، ۷۰ درصد و در ایران، ۹۲ درصد است و سهم صنعت و سایر مصارف در جهان، ۲۲ درصد و در ایران، ۲ درصد است. با توجه به آنچه کمبود منابع آبی نام دارد و عوامل آن در جدول ذیل نشان داده شده است، سرانه مصرف آب در ایران در سه حوزه خانگی، کشاورزی و صنعتی بالاتر از استانداردهای جهانی و حتی کشورهایی است که جزء مناطق کم آب به حساب نمی¬آیند.
در تصویر ذیل آمار دقیقی از وضعیت سرانه مصرف آب در ایران نشان داده شده است.
سه. تغذیه
بنابر اذعان متخصصین تغذیه و نیز آمارهای مقایسهای نسبت به مواد اصلی غذایی، فرهنگ استفاده از مواد غذایی در ایران ناسالم و غیر اقتصادی نباشد. در ادامه برخی از این آمارها نشان داده شده است.
۱ ـ نان:
| منطقه | سرانه مصرف سالیانه نان (واحد کیلوگرم) | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۱۶۰ | ایران ۶ برابر جهان |
| جهان | ۲۵ |
مردم ما پرمصرفترین مردم جهان در مصرف گندم و نان هستند و با سرانه ۱۶۰ کیلوگرم، بالاترین مصرف سرانه نان را در جهان دارا هستیم. لازم به توضیح است، میزان تولید نان در ایران ۲۵ میلیارد عدد است.
۲ ـ تخم مرغ:
| منطقه | سرانه مصرف تخم مرغ (واحد کیلوگرم) | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۸ تا ۹ | ایران یک سوم جهان |
| کشورهای پیشرفته | ۲۴ |
سرانه مصرف تخم مرغ در ایران ۸ تا ۹ کیلوگرم است که این رقم در کشورهای پیشرفته ۲۴ کیلوگرم است.
۳- شیر:
| منطقه | سرانه مصرف شیر (واحد کیلوگرم) | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۹۰ | ایران یک سوم اروپا |
| اروپا | ۳۰۰ |
سرانه مصرف شیر در ایران ۹۱ کیلوگرم در سال است که این سرانه در اروپا ۳۰۰ کیلوگرم برآورد میشود. همچنین براساس آخرین آمار در مورد سبد غذایی ایرانیان، مصرف لبنیات به ازای هر نفر روزانه ۱۳۹ گرم است که فقط ۲۸ گرم از این میزان را شیر تشکیل میدهد. در حالیکه مصرف مطلوب لبنیات هر فرد باید روزانه ۲۲۵ تا ۲۴۰ گرم باشد.
۴ ـ شکر:
| منطقه | سرانه مصرف شکر (واحد کیلوگرم) | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۳۰ | ایران ۶ برابر جهان |
| جهان | ۵ |
سرانه مصرف شکر هر ایرانی ۳۰ کیلوگرم و ۶ برابر میانگین هر فرد در دنیاست.
۵- سویا:
| منطقه | سرانه مصرف سویا (واحد کیلوگرم) | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۵/۰ | ایران یک بیستم جهان |
| جهان | ۱۰ |
در حالیکه مصرف سرانه سویا در اروپا و آمریکا ۹ تا ۱۱ کیلوگرم برآورد شده است، حجم مصرف این فرآورده در ایران تنها به نیم کیلوگرم به ازای هر نفر میرسد.
۶ ـ نوشابه:
| منطقه | سرانه مصرف نوشابه (واحد لیتر) | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۴۲ | ایران چهار برابر جهان |
| جهان | ۱۰ |
ایرانیان سالانه بیش از ۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان نوشابه استفاده میکنند؛ بنابراین، از نظر سرانه مصرف نوشابه گازدار در ایران، رتبه نخست جهان را داریم. سرانه مصرف نوشابه در ایران ۴۲ لیتر است، در حالیکه این سرانه مصرف ۴ برابر سرانه مصرف دنیاست.
۷ ـ نمک:
| منطقه | سرانه مصرف نمک در سال (واحد کیلوگرم) | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۶ | ایران ۲ برابر جهان |
| جهان | ۳ |
میزان استاندارد مصرف نمک بین ۴ تا ۵ گرم در روز است. در حالیکه ایرانیان بهطور متوسط روزانه ۸ تا ۱۰ گرم نمک مصرف میکنند.
۸ ـ میوه و سبزیجات:
| منطقه | سرانه مصرف سالیانه میوه و سبزی (واحد کیلوگرم) | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۳۰ | ایران یک چهارم استاندارد جهانی |
| جهان | ۱۲۰ |
ایران در تولید ۱۵ محصول اصلی باغی دنیا، مقام نخست تا دهم را دارد و بیش از ۴ درصد از میوه و مرکبات جهان را تو لید میکند؛ اما مصرف سبزی و میوه در کشورمان، کمتر از میزان استاندارد جهانی است (روزانه هر فرد باید دستکم ۴۰۰ گرم میوه و سبزی مصرف کند. سرانه مصرف در ایران ۱۰۰ گرم است).
۹- ماهی:
| منطقه | سرانه مصرف سالیانه ماهی (واحد کیلوگرم) | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۷ | ایران حدود یک سوم جهان |
| جهان | ۱۸ |
۱۰- وضعیت مصرف دارو:
| منطقه | میانگین سرانه اقلام دارو در هر نسخه | نسبت |
|---|---|---|
| ایران | ۶ قلم | ایران سه برابر جهان |
| جهان | ۲ قلم |
آمار رسمی وزارت بهداشت میگوید در هشت سال گذشته، متوسط تعداد داروهای تجویز شده در هر نسخه، بیش از چهار قلم بوده که در حال حاضر متوسط کشوری آن به ۳/۶ قلم رسیده است، حال آنکه میانگین جهانی در این زمینه کمتر از دو قلم در هر نسخه است؛ یعنی در ایران بیش از سه برابر متوسط جهانی است.
چهار. پوشاک تجملی
از سال ۱۳۲۰ به دلیل افزایش ارتباطات با کشورهای غربی سیر تحول لباس در ایران و هماهنگ شدن آن با لباسهای خارجی بیشتر شد. در دهه۲۰ شمسی پیراهنهای جلو بسته یا جلو باز با یقه انگلیسی بزرگ و سرشانههای پهن و کمرهای تنگ و چسبان در ایران مورد استفاده قرار گرفت. در دهه ۳۰ تنوع سبک لباس بیشتر شد و در دهه بعدی دامنهای چیندار و پلیسه، کت و شلوارهای پاچه گشاد، دو پیله و… از سبکهای طراحی لباس مرسوم بودند.
در دهه ۵۰ سبک طراحی فرانسوی که شامل دامنهای ماکسی و مینی بود و همچنین انواع کت و دامن و جلیقه وارد ایران شدند. مد و لباس ایرانی در دهه ۵۰ تحتتاثیر دهه۷۰ میلادی غرب، دچار یک تحول بزرگ شد. مجلات و ژورنالهای غربی سهم زیادی در مدگرایی جامعه داشتند، از سوی دیگر گروههای پانک، هیپیها، آرایش موی مخصوص بیتلها و… جوانان شهرنشین ایرانی را تحتتاثیر قرار داده بود.
بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ و کاهش حضور فرهنگ غربی در سطح جامعه، فرهنگ پوشش ایرانیان نیز دچار تحول شد. جنگ ایران و عراق باعث شد توجه به مد در دهه۶۰ شمسی کمرنگ شود. لباس زنان در این سالها به مانتو و چادر و لباس مردان به شلوارهای پارچهای گشاد و پیراهنهای ساده تغییر یافت.
با پایان جنگ و از بین رفتن شرایط خاص اقتصادی و سیاسی آن دوره، موج مدگرایی دوباره در جامعه آغاز شد. با افزایش واردات لباس خارجی در دهه۷۰ شمسی کمکم شلوارهای پارچهای گشاد جای خود را به جینهای تنگ داد و پیراهنهای معمولی مردانه به تیشرت تبدیل شد. مدلهای متنوعی از مانتوی زنانه مانند مانتوی خفاشی در این دوره بهوجود آمد.
در دهه۸۰ به علت ظهور اینترنت، سرعت تحول مد در ایران افزایش یافت، طوری که بیشتر افراد لباس سال قبل خود را دمده و غیرقابل استفاده میدانستند. اما الگوی اصلی پوشش افراد، سبک زندگی غربی در رسانههای خارجی بود و چیزی با عنوان لباس ایرانی وجود نداشت. از نیمه دهه۸۰ حرکتهایی از سوی طراحان لباس بهوجود آمد که باعث ایجاد تغییراتی در شیوه پوشش افراد جامعه شد. این فعالیتها بیشتر در مزونهای شخصی و توسط طراحان جوانی اتفاق افتاد که علاقهمند بودند لباسهایی متنوع و متفاوت با آنچه در فروشگاهها موجود بود به تن کنند. با توجه به اینکه رنگ غالب لباس زنان ایرانی در دهههای اخیر، رنگهای مشکی و تیره بود، تولید لباسهای جدید موجی از رنگ را به جامعه آورد. توجه به نمادهای سنتی مانند خوشنویسی، نقشهای کاشی و قالی و… روی لباسها از اقداماتی بود که برای هویت بخشی به لباسهای ایرانی صورت گرفت و این تلاش برای طراحی و تولید لباس ملی همچنان ادامه دارد.
پنج. لوازم آرایشی بهداشتی
طبق آمارها، ۱۷ میلیون زن ایرانی هر ساله۱۰ تریلیون و۲۰۰ میلیارد تومان برای خرید لوازم آرایشی هزینه میکنند! این در حالی است که بین۸۰ تا ۹۰ درصد بازارهای لوازم آرایشی ایران در اختیار چین، ترکیه و تایلند قرار گرفته است؛ کشورهایی که هر ساله میلیونها دلار از صادرات لوازم آرایشی-بهداشتی به ایران سود میبرند!
نکته جالب این است که در این سه کشور علاوه بر تولیدات خود، برندهای معروف خارجی در این زمینه به صورت تقلبی ساخته شده و به بازارهای ایران فرستاده میشوند! بر اساس آخرین ارقام، هر ساله ۸۵۰ میلیون دلار لوازم آرایشی قاچاق وارد کشور شده، در حالیکه سهم واردات قانونی لوازم آرایشی تنها ۱۵۰ میلیون دلار است! در این بین برخی از بانوان ایرانی به دلیل علاقه زیاد به لوازم آرایشی و ارزان از نسخه تقلبی برندها استقبال میکنند و همین مسئله باعث بروز انواع و اقسام بیماریهای پوستی شده است.
شش. الکل
سازمان بهداشت جهانی هم، چندی پیش، آمار مصرف الکل طی سالهای ۲۰۱۰ و ۲۰۱۱ را اعلام کرد که بر اساس این آمار از بین ۱۹۹ کشور، ایران در رتبه ۱۶۶ جهانی قرار گرفته بود و کشورهای بلاروس، مولداوی، لیتوانی، روسیه، رومانی، اوکراین، آندورا، مجارستان، جمهوری چک، اسلواکی، پرتغال، صربستان، گرانادا، لهستان، لتونی، فنلاند، کره جنوبی، فرانسه، استرالیا و کرواسی در ردههای اول تا بیستم جهان قرار داشتند. بر این اساس، هر چند ایران در ردههای پایین مصرف مشروبات الکلی در جهان است؛ اما افرادی که در ایران مشروبات الکلی مصرف میکنند با خوردن ۲۵ لیتر مشروب در سال در رده نوزدهم پرمصرفترین مشروبخورها قرار دارند که این خود زنگ هشداری جدی به شمار میرود.
۹۴ درصد مردم ایران به هیچ عنوان در طول عمر خود مصرف الکل را تجربه نکردهاند.
۲ درصد از ایرانیها به گواه گزارش سازمان بهداشت جهانی الکل مصرف میکنند ۲۵ لیتر مشروب توسط هر الکلی در ایران هرسال مصرف میشود.
۱۹ درصد الکلیهای ایران دائم الخمر هستند و در شاخص مصرف سنگین قرار میگیرند که این آمار سه برابر کشورهای اروپایی است. ۶۵۸ میلیارد تومان گردش مالی خرید و فروش مشروبات الکلی در کشور است. ۸۱ نفر در سال اخیر به دلیل مصرف الکل جان خود را از دست دادهاند که این رقم نسبت به سال ۸۹ با کاهش۴۰ درصدی رو به رو بوده است.
هفت. مواد مخدر
آمارهای رسمی نشان میدهد که در حال حاضر (سال ۱۳۹۳) کشور ما یک میلیون و ۳۲۵ هزار معتاد دارد و سالانه بیش از ۵۰۰ تن مواد مخدر مصرف میشود که البته آمارهای غیر رسمی رقمی بیش از این را نشان میدهد. همچنین طی ۵ سال گذشته روزانه ۷۰ نفر معتاد به جمعیت معتادان کشور اضافه شده و بر اساس تحقیقات انجام شده مواد مخدر به تنهایی بین ۶۳ تا ۶۵ درصد از جرائم و دستگیریها را به شکل مستقیم و غیر مستقیم به خود اختصاص داده است.
در گزارشی که توسط معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و با کمک کارشناسان این حوزه در سال جاری در مورد مواد مخدر و جرائم در ارتباط با آن انجام شده بیانگر این است که مصرف مواد صنعتی از نیم درصد در سال ۱۳۸۴ به ۲۶ درصد در سال گذشته (۱۳۹۲) رسیده است. از سوی دیگر سن اعتیاد نیز کاهش یافته و زنان در معرض آسیب بیشتری قرار گرفتهاند و همچنین معضلات بهداشتی اعتیاد به ویژه ابتلا به ایدز نیز نگران کننده است.
هشت. دخانیات
آخرین گزارش از وضعیت بودجه خانوارهای ایرانی در سال ۸۹ نشان میدهد، هر خانوار ایران در این سال بالغ بر ۵۲ هزار تومان معادل ۰.۴ درصد از کل سبد هزینه خود را صرف خرید سیگار کرده است. براساس همین گزارش متوسط ۱۱۴۷ نخ سیگار در هر خانواده مصرف شده است که از این تعداد ۵۱۸ نخ سیگار تولید داخلی و ۶۲۹ نخ معادل ۵۷ بسته سیگار مصرف کرده است. البته این میزان مصرف در مقایسه با سال ۸۸ معادل ۸ درصد کاهش نشان میدهد. براساس اطلاعات بانک مرکزی در سال ۸۹ تنها خانوارهای چهار استان کشور زیر ۳۰ هزار تومان در سال را خرج خرید دخانیات کردهاند یعنی: خراسان جنوبی، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و خراسان شمالی. خانوارهای تهرانی در این رتبهبندی از نظر میزان هزینه با حدود ۶۰ هزار تومان در سال در رتبه نهم قرار دارند، البته با توجه به حجم بالای درآمد خانوارها در این استان در مقایسه با دیگر استانها، خانوارهای تهرانی با تخصیص ۰.۳۳ درصد از سبد هزینههای خود به دخانیات در رتبه نوزدهم کشوری قرار دارند.
ب) مصارف فرهنگی
یک. کتاب و مطالعه
طبق گزارش سنجش معتبر مربوط به مرکز مطالعات گذران وقت در دانشگاه آکسفورد که فوریه ۲۰۱۰ منتشر شده است و یکی از متغیرهای مورد بررسی آن، میزان مطالعه (سرانه مطالعه) در سطح جامعه بوده، ۳۰ فعالیت روزانه بین افراد ۱۸ تا ۶۴ سال در ۲۲ کشور بررسی شده است. بر اساس دادههای این تحقیق، بیشترین میزان مطالعه در راستای فعالیتهای حرفه با میانگین ۳۵ دقیقه مربوط به کشور ژاپن است، بعد از آن ترکیه و برزیل در رتبههای دوم و سوم قرار دارند. نکته قابل توجه اینکه دو کشور اول این گزارش از آسیا و رتبه سوم از آنِ کشوری در حال توسعه است. سرانه مطالعه در ایران بر اساس پیمایش های انجام شده در مقیاس ملی تا سال ۱۳۹۰ در جدول ذیل به نمایش درآمده است.
| ردیف | نام سنجش(منتشر شده) | زمان اجرا | سرانه کل مطالعه (به دقیقه) | سرانه مطالعه کتاب (به دقیقه) |
|---|---|---|---|---|
| گرایش های فرهنگی و نگرشهای اجتماعی در ایران* | ۱۳۵۳ | گزارش نشده است | گزارش نشده است | |
| رفتارهای فرهنگی ایرانیان* | ۱۳۷۸ | گزارش نشده است | ۵۲ دقیقه مطالعه کتاب در هفته (تقریبا ۷:۴۳ دقیقه در روز) با لحاظ قرآن ۵۵:۲ دقیقه در هفته برای جمعیت باسواد تقریبا ۸:۲۶ دقیقه در روز) | |
| سنجش فرهنگ عمومی | ۱۳۸۷ | ۷۱ دقیقه | ۱۸:۰۰ دقیقه کتاب در روز (با لحاظ خواندن قرآن) | |
| طرح بررسی و سنجش شاخص های فرهنگ عمومی کشور | ۱۳۸۸ | ۰۱/۷۶ دقیقه | ۱۵:۲۹ دقیقه کتاب در روز (و بعلاوه ۱۲ دقیقه قرآن و ادعیه) | |
| طرح بررسی و سنجش شاخص های فرهنگ عمومی کشور | ۱۳۸۹ | ۷۹ | ۱۸:۴۷ دقیقه کتاب در روز: کتاب فیزیکی و الکترونیکی (و ۲۰:۵۲ دقیقه مطالعه قرآن و ادعیه) | |
| طرح بررسی و سنجش شاخص های فرهنگ عمومی کشور | ۱۳۹۰ | ۷۵.۳۴ دقیقه | ۱۵:۱۷ دقیقه کتاب در روز: کتاب فیزیکی (و ۲۱:۳۵ دقیقه مطالعه قرآن و ادعیه) |
این آمار با توجه به آنچه در کشورهای دیگری مانند ژاپن وجود دارد، حکایت از مصرف پایین ایرانیان از کتاب و ضعف شدید در این بخش در میان ایرانیان است.
دو. موسیقی
فرزام حجازی مدیرعامل سامانه «بیپ تونز» رقم فروش کل سال ۹۴ این سامانه فروش قانونی موسیقی را نیم میلیارد تومان اعلام کرد. بنابر اعلام مدیر این سامانه همایون شجریان پرفروشترین خواننده بیپ تونز در سال ۹۴ بوده است.۱۰ آلبوم پرفروش این سامانه بدین شرح است:
۱. شهر من بخند؛ گروه پالت
۲. جاده میرقصد؛ گروه چارتار
۳. خداوندان اسرار؛ همایون شجریان
۴. ماه و ماهی؛ حجت اشرف زاده
۵. اسمش عشقه؛ مرتضی پاشایی
۶. در دنیای تو ساعت چند است؛ کریستف رضایی
۷. نگاه؛ محسن یگانه
۸. مثل مجسمه؛ مهدی یراحی
۹. ناگفته؛ حافظ ناظری
۱۰. من عاشق چشمت شدم؛ علیرضا قربانی
بر اساس آماری غیر رسمی، فروش موسیقی در فضای مجازی، ۳۰ درصد کل بازار فروش آلبومهای موسیقی در کشور را تشکیل میدهد و کماکان ۷۰ درصد از مخاطبان جدی موسیقی -که حاضرند به صورت قانونی آثار هنرمندان محبوبشان را خریداری کنند- ترجیح میدهند تا آثار را به صورت فیزیکی تهیه کنند. بنابر اعلام دفتر موسیقی وزارت ارشاد در سال ۱۳۹۴، ۳۸۲ آلبوم موسیقی موفق به کسب مجوز انتشار شدند که از این میان ۱۶۶ آلبوم پاپ، ۱۳۰ آلبوم سنتی، ۳۵ آلبوم کلاسیک، ۱۴ آلبوم محلی، ۹ آلبوم تلفیقی، ۱۱ آلبوم کودک و ۱۷ آلبوم در سایر ژانرها تولید شدهاند. در جدول زیر میزان کسانی که به موسیقی گوش میدهند و کسانی که گوش نمیدهند در پیمایشی طی سالهای ۸۷ الی۹۱ نمایش داده شده است.
سه. مسافرتهای داخلی و خارجی
بر اساس آخرین آمار مرکز آمار ایران، ایرانیها در تابستان ۱۳۹۳، ۱۰۲ میلیارد و ۴۱۰ میلیون تومان صرف سفرهای خارجی کردهاند. بیشترین بخش از این هزینه یعنی ۴۶ میلیارد تومان صرف تور و گشت شده است و بعد از آن ۲۰ میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان هزینه حمل و نقل، ۱۷ میلیارد و ۱۷۰ میلیون تومان هزینه خرید سوغاتی، ۵ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان هزینه ویزا و عوارض خروج از کشور، ۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان صرف هزینههای خوراکی و دخانی، ۲ میلیارد و ۲۰ میلیون تومان صرف هزینههای اقامت، ۶ میلیارد تومان صرف هزینههای خرید کالا و لوازم، ۶۰۰ میلیون تومان صرف هزینههای فرهنگی، تفریحی و ورزشی و ۱۰ میلیون تومان صرف هزینههای درمانی شده است. بر اساس این آمار، ایرانیان در تابستان امسال ۴۲۵ هزار سفر خارجی داشتهاند که بیشتر آن با هواپیما انجام شده است، اما بخشی از این سفرها هم با قطار، شناور، اتوبوس، مینیبوس، سواری، کرایه، وسیله نقلیه، شخصی و وسیله شخصی متعلق به دیگران انجام شده است. بر اساس این آمار هزینه سفرهای داخلی خانوارهای ایرانی در تابستان ۱۳۹۳ هم ۴۳۸۷ میلیارد تومان اعلام شده است.
چهار. اینترنت و هرزهنگاری
سامانه Googletrends امکانی در اختیار کاربران اینترنتی میگذارد که میزان جستجوی هر واژه یا عبارتی را بسته به شهر یا کشوری خاص در جهان برای کابران نمایش دهد. در این جستجوگر به بررسی میزان جستجوی چندین واژه مرتبط با پورنوگرافی در ایران پرداخته شده که جداول آماری آنان در ادامه خواهد آمد:
۱. بیشترین میزان جستجوی واژه (س ک س) در ایران در این جستجوگر به ترتیب برای ۶ شهر ایران نشان داده شده است که در تصویر پایین دیده میشود.
۲. یا بیشترین بازدید از واژه “داستان جنسی” که در تصویر ذیل آمده است.
۳. و در نهایت بیشترین جستجو برای واژه “عکس جنسی” که در پایین ملاحظه میشود.
همچنین گفتنی است این آمارها در این سایت در یک بازه زمانی ۱۰ سال از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۳ بررسی شده و همراه با نوسانات سالیانه ارائه میگردد.
پنج. بازی و اسباببازی
براساس برآوردهای انجام شده درحال حاضر سرانه مصرف اسباببازی در ایران کمتر از پنج دلار برای جامعه کودک و نوجوان است؛ درحالیکه این رقم در دنیا حدود ٣٤ دلار، در اروپا ٢٥٠ دلار و در آمریکا بیش از ٣٥٠ دلار است. ضمن آنکه سرانه مصرف اسباببازی در چین بهعنوان بزرگترین تولیدکننده این محصول در دنیا، حدود شش دلار است. از طرف دیگر براساس آمار گمرک ایران در سال ٩٠، یعنی همان سالی که واردات تعدادی از اسباببازیهای خارجی ممنوع شد، از ٢١ معبر گمرکی ایران، حدود ٢٥میلیون دلار، اسباببازی به ایران وارد شده است؛ یعنی حدودا ٤٤٠ برابر سال ٨١، یعنی سالی که برای نخستینبار به ورود اسباببازی در کشور نظارت شد. از طرف دیگر ٩٥ درصد واردات اسباببازی در سال ٩٠، متعلق به چین و ٥ درصد مربوط به دیگر کشورها از جمله اسپانیا، آلمان و ایتالیا بوده است.
از طرف دیگر براساس آمارهای موجود تجارت اسباببازی سومین تجارت پر سود جهان بعد از تولید مواد مخدر و تسلیحات نظامی است و چین بزرگترین تولیدکننده اسباببازی در جهان است. توسعه تکنولوژی و گسترش تبلیغات به این بازار، رونق زیادی به آن داده و باعث شده هر روز اسباببازی جدیدی به بازار بیاید. شاخص جهانی مصرف اسباببازی ٣٤ و در ایران تنها ٥ است؛ یعنی مصرف سرانه اسباببازی در ایران حدود یک سوم مصرف اسباببازی در آسیا و یک هفتم شاخص جهانی است و فاصله زیادی با نرخ جهانی دارد. اینها همه در حالی است که براساس آمارهای جهانی ایران سومین واردکننده بزرگ اسباببازی در جهان است و حدود ١١ درصد واردات اسباببازی جهان را در سال ٢٠٠٨ داشته است.
شش. ماهواره
در کشور ما، رؤیت آنتنهای بشقابی ماهوارهای بر فراز بامهای منازل از اواخر سال ۱۳۷۲ آغاز شد؛ در حالیکه دو سال قبل از آن در آبان سال ۱۳۶۹، مجله سروش از آمدن ماهوارهها سخن گفته بود. ماهواره در ایران از فروردین ۱۳۷۳ به یکی از کانونیترین موضوعهای مورد توجه جامعه تبدیل شد. از آغاز ورود ماهواره به کشور، مجلس شورای اسلامی، آن را غیر قانونی اعلام کرد و در سالهای بعد نیز تلاش شد تا راههای دیگری برای جایگزینسازی استفاده از ماهواره طرح شود؛ اما آنچه واقعی و عینی به نظر میرسد، تداوم رشد استفاده از برنامههای کانالهای ماهوارهای از سوی مردم است؛ بهگونهای که میزان بینندگان شبکههای ماهوارهای از ۳/۱۹ درصد در سال ۸۳ به ۲/۴۱ درصد در سال ۹۰ افزایش یافته است. استفاده از تجهیزات ماهواره ای از آغاز به سرعت در حال افزایش بوده است؛ به صورتی که در حال حاضر، حدود ۶۰ درصد مردم ایران، مخاطب ماهوارهاند.
طبق مطالعهای که در سال ۱۳۹۱ انجام شد، ۴/۵ میلیون گیرندۀ ماهوارهای غیر مجاز در کشور فعال بوده و از ۱۷ هزار و ۶۶۶ شبکه ماهوارهای جهانی، دو هزار شبکه با وضوح بالا در ایران قابل مشاهده بوده است. از این تعداد ۳۸۰ شبکه، مختص موسیقی است که به صورت ۲۴ ساعته، موسیقی و کلیپهای تلویزیونی پخش میکند. از میان شبکههای قابل دریافت در ایران، ۷۴ شبکه به تبلیغات مد لباس و لوازم آرایش، ۲۷۳ شبکه به تبلیغ ادیان و فرق ساختگی و تاریخی، ۴۱۹ شبکه به ورزش، ۲۵۲ شبکه به کودکان و نوجوانان و ۹۲ شبکه به موضوعات اقتصادی اختصاص داشته است. همچنین تعداد شبکههایی که به مسائل غیراخلاقی و کاملاً غیر اخلاقی میپردازند به ترتیب ۲۳۵ و ۸۱ شبکه ماهوارهای است.
در تصویر ذیل سرانه مصرف در ایران و جهان در مصارف اصلی به نمایش درآمده است.
پایش سبک زندگی، سال سوم، شماره ۱۳، خرداد ۱۳۹۵، صفحات ۷۸-۹۴.